لرزش موتور ماشین یکی از ایرادات آزاردهنده‌ای است که اغلب رانندگان حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده‌اند. این اتفاق یکی از مشکلات شایع خودروهای امروزی است و رانندگان زیادی را درگیر می‌کند. اما سوال اینجاست که علت لرزش در موتور خودرو چیست؟ چه مشکلی در نهایت منجر به لرزیدن موتور و سپس کابین خودرو می‌شود؟
برای آشنایی با علل لرزش موتور ماشین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله از رادار با ما همراه شوید!
لرزش موتور ماشین در پی چه مشکلی رخ می‌دهد؟
لرزش موتور ماشین یکی از مشکلات شایع خودروهاست که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به همین دلیل برای حل این مسئله در قدم اول باید علت اصلی مشکل را شناسایی نمود. جهت شناسایی سرمنشا مشکل باید پاسخ سوالات زیر را برای خود مشخص نمایید:
- لرزش موتور دقیقا از چه زمانی پدیدار می‌شود؟ هنگام شروع حرکت؟ زمان شتاب گرفتن؟ یا هنگام گرفتن ترمز؟
- لرزش موتور خودرو را در سرعت‌های پایین حس می‌کنید یا در سرعت‌های بالا؟
- روشن کردن کولر، بخاری و … موجب افزایش شدت لرزش می‌شود؟
پس از این‌که پاسخ این سوالات را مشخص نمودید، باید به سراغ عوامل بروز مشکل بروید. در ادامه برخی از شایع‌ترین دلایل لرزش موتور ماشین را با هم بررسی می‌کنیم:
1- لاستیک‌ها
یکی از رایج‌ترین علل لرزش موتور ماشین وجود ایراد در بخش لاستیک‌ها است. خرابی و تنظیم نبودن لاستیک در حالات ذیل می‌تواند موجب لرزیدن خودرو شود:
- خارج شدن لاستیک‌ها از حالت تعادل (بالانس نبودن) اغلب در پی از بین رفتن آج‌های لاستیک رخ می‌دهد. برای رفع این ایراد در شرایطی که آسیب زیادی به آج‌ها وارد نشده است، باید لاستیک‌ها را برای بالانس به تعمیرگاه برد. اما در مواقعی که آج لاستیک کاملا از بین رفته و فرسوده شده است، باید آن‌ها را تعویض نمود.
- کم شدن باد لاستیک‌ها یکی از دلایل لرزش موتور ماشین است. رانندگی با لاستیک‌های کم باد علاوه‌بر لرزش خودرو، منجر به ترکیدن لاستیک در سرعت‌های بالا و واژگونی آن هم می‌شود. بنابراین باید در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به تنظیم باد لاستیک و رفع علت کاهش باد اقدام نمایید.
- رانندگی در سطح جاده و بر روی ناهمواری‌های آن منجر به تغییر شکل ظاهری لاستیک‌ها می‌شود. طوری که ممکن است نخ آن‌ها موج‌دار شده یا در یک طرف دچار ساییدگی شود. این مسئله منجر به لرزیدن ماشین به خصوص در سرعت‌های بالا می‌شود. جهت رفع مشکل بسته به میزان آسیب‌دیدگی لاستیک می‌توان آن را تراز یا تعویض نمود.
- در برخی مواقع لرزش موتور ماشین به سبب آسیب‌دیدگی رینگ‌های لاستیک رخ می‌دهد. این مشکل در اثر رانندگی با سرعت زیاد از روی چاله‌ها، دست‌اندازها و سرعت‌گیرها ایجاد می‌شود. تنها راه‌کار برای رفع این ایراد تعویض رینگ‌های خم شده و آسیب‌دیده است.
- برخی از ماشین‌های هیبریدی و EV از لاستیک‌های فاق کوتاه با مقاومت چرخشی کمتری استفاده می‌کنند. این لاستیک‌ها فرمان‌پذیری خودرو در سر پیچ‌ها را بهتر می‌کند. با این حال رانندگی با آن‌ها برای اغلب افراد کاری سخت است و گاهی شاهد لرزش اتاق ماشین هنگام عبور از دست‌اندازها هستند. راه‌کار رفع این مشکل جایگزینی لاستیک‌ها با مدل‌های معمولی است.
۲- چرخ‌ها
دیگر دلیل رایج لرزش موتور ماشین وجود ایراد در سیستم چرخ‌ها است. در ادامه تعدادی از حالات خرابی چرخ‌ها که منجر به لرزیدن خودرو می‌شوند را بیان می‌کنیم:
- عدم تعادل و آسیب‌دیدگی در چرخ‌ها در اثر افتادن خودرو در چاله یا دست‌انداز هنگام رانندگی ایجاد می‌شود. این مشکل یکی از دلایل لرزش موتور ماشین است که تشخیص آن تنها توسط تعمیرکار ماهر امکان‌پذیر می‌باشد. مکانیک با دستگاه مخصوص تعادل چرخ‌ها را بررسی نموده و در صورت نیاز آن را برطرف می‌کند. البته در مواقعی چرخ قابلیت تنظیم مجدد را نداشته و باید تعویض شود.
- گاهی چرخ‌ها از چرخش دایره‌وار خود انحراف پیدا کرده و موجب لرزش موتور ماشین می‌شوند. در این مواقع باید میزان انحراف را با دستگاه مخصوص اندازه‌گیری نمود. راحت‌ترین روش برای حل این مشکل تعویض چرخ می‌باشد.
- در صورتی که لرزش را در فرمان خودرو احساس می‌کنید، احتمال خرابی و فرسودگی بلبرینگ‌های چرخ وجود دارد. این بلبرینگ‌ها معمولا عمر طولانی‌ای دارند اما در خودروهایی که دائما در حال راندن هستند، احتمال خراب شدنشان می‌رود. برای حل این مشکل باید به تعمیرگاه مراجعه نمود.
۳- سیستم ترمز
وجود مشکل در سیستم ترمز یکی دیگر از دلایل لرزش موتور ماشین است که در حالات زیر رخ می‌دهد:
- اگر روتور یا دیسک‌های ترمز ماشین در اثر رانندگی تاب برداشته یا از حالت دایره‌ای خود خارج شده باشند، در زمان ترمز گرفتن شاهد لرزش خودرو خواهیم بود. در واقع هربار که ترمز را فشار می‌دهیم، ماشین شروع به لرزیدن می‌کند. برای حل این مشکل باید ریسک‌ها، لنت‌ها یا هر بخش دیگری از ترمز که آسیب دیده را تعویض نمود.
- اگر در سرعت‌های بالای 70 شاهد لرزش موتور ماشین هستید، احتمالا کولیس ترمز به دیسک ترمز چسبیده است. در این حالت پس از توقف کامل نیز بویی شبیه به سوختگی به مشام خواهد رسید. تنها راه برای رفع این ایراد، تعویض کولیس ترمز است.
- اگر درام ترمز دچار تغییر شکل شده و از حالت دایره‌ای خارج شود، هنگام فشردن پدال ترمز لرزشی در موتور احساس می‌کنید. این لرزش معمولا با صدای خراشیدن یا جیغ کشیدن همراه است. در این مواقع باید درام ترمز را تعویض کرد.
۴- سیستم کلاچ
گاهی در زمان فشردن پدال کلاچ برای تعویض دنده (به خصوص هنگام شروع حرکت و رفتن به دنده 1 با نیم کلاچ) ماشین دچار لرزش می‌شود. این لرزیدن در حد خفیف طبیعی است اما اگر شدت آن زیاد باشد، احتمال خرابی یکی از قطعات زیر وجود دارد:
- تمام شدن صفحه کلاچ
- تمام شدن دیسک
- فرسودگی یا ساییدگی فلایویل
- خرابی فنرهای سیستم کلاچ
برای رفع این ایراد باید به تعمیرکار مراجعه نموده و بخواهید قطعه معیوب را شناسایی و تعویض یا تنظیم نمایند.
۵- فرمان خودرو
مشکلات سیستم فرمان خودرو که منجر به لرزش موتور ماشین می‌شوند عبارتند از:
- اجزای فرمان در طول زمان دچار فرسودگی شده و شل می‌شوند. در این مواقع با عبور از پیچ‌ها یا مسیرهای منحنی، غربیلم فرمان شروع به لرزش می‌کند. اما در مسیرهای مستقیم این لرزش احساس نخواهد شد. این مشکل معمولا به فرسودگی انتهای تای رادها یا خرابی سیبک مربوط بوده و باید آن‌ها را تعویض نمود.
- اگر در فرمان‌های هیدرولیک، ماشین در مسیر مستقیم بدون لرزش بوده و در پیچ‌ها دچار لرزیدن شود، احتمال تمام شدن مایع هیدرولیک یا نشت آن وجود دارد. بنابراین باید این مایع را مورد بررسی قرار داد.
۶- سیستم تعلیق
ایراد در بخش‌های مختلف سیستم تعلیق نیز از دلایل لرزش فرمان ماشین به شمار می‌آید. این مشکلات عبارتند از:
- هم‌تراز نبودن سیستم تعلیق معمولا به جهت افتادن در چاله یا دست‌انداز رخ می‌دهد. در این حالت لرزش موتور ماشین در سرعت‌های پایین و بالا به طور همزمان احساس می‌شود. حل این مشکل در گرو تراز کردن سیستم تعلیق است.
- اگر ماشین شما تنها در سرعت‌های بالای 70 شروع به لرزیدن می‌کند، احتمال شل شدن اجزای سیستم تعلیق وجود دارد. یکی دیگر از نشانه‌های این مشکل، افزایش لرزش خودرو در زمان عبور از سرعت‌گیرهاست. این لرزش معمولا تا زمان توقف ماشین ادامه خواهد داشت. حل این مشکل در دستان تعمیرکاران ماهر است تا تمام قطعات را به خوبی محکم کنند.
- ساییدگی اجزای سیستم تعلیق از جمله سیبک‌ها و بوش‌های بازوی کنترل موجب لرزش موتور ماشین در سرعت‌های بالا و زمان ترمز گرفتن می‌شود. در این مواقع باید به تعمیرکار مراجعه نموده و بخواهید اجزای پوسیده یا ساییده سیستم تعلیق را تعویض نماید.
۷- معیوب شدن اکسل
دیگر علتی که برای لرزش موتور ماشین می‌توانیم نام ببریم مربوط به مشکلات اکسل (محور) خودرو می‌شود. حالات مختلف معیوب شدن اکسل عبارتند از:
- گاهی اوقات در اثر رانندگی در خیابان‌های ناهموار، محور خودرو خم می‌شود. این مشکل باعث لرزش ماشین به خصوص در زمان گاز دادن و شتاب‌گیری می‌گردد. همچنین ممکن است در مسیرهای سربالایی شاهد لرزش خودرو باشیم. برای حل مشکل خم شدن اکسل باید به تعمیرکار مراجعه نمود تا آن را صاف یا تعویض نماید.
- آسیب‌دیدگی میل گاردان یکی دیگر از مشکلاتی است که برای محور ماشین اتفاق می‌افتد. میل گاردان انتقال‌دهنده نیروی موتور به محورهای ماشین است و همواره با سرعت زیادی می‌چرخد. اگر این میله به هر دلیلی خم شده و تاب برداشته باشد، لرزش شدیدی در موتور ماشین ایجاد می‌شود. برای حل این مشکل تنها چاره تعویض میل گاردان است.
- مفصل‌های اکسل (CV) دارای پوشش آکاردئونی بوده و معمولا در انتهای محور قرار دارند. اگر پوشش این اتصالات پاره شود، آلودگی‌های سطح جاده، گرد و غبار و خرده‌ریزه‌ها به درون مفصل نفوذ پیدا کرده و آن را خراب می‌کنند. در نتیجه لرزشی در موتور ماشین هنگام حرکت در سربالایی‌ها ایجاد می‌شود. برای حل این مشکل باید محورهای محرک را در قسمت معیوب شده، تعویض نمود.
8- شکستگی دسته موتور
دسته موتور از قطعات لاستیکی ساخته شده که موظف است لرزش ناشی از احتراق درون موتور را جذب کند. این دسته‌ها میان موتور و بدنه خودرو قرار می‌گیرند و اگر دچار شکستگی شوند، لرزش موتور را درون کابین احساس خواهید کرد. از نشانه‌های این اتفاق می‌توان به کم شدن لرزش هنگام درجا کار کردن ماشین اشاره نمود. تنها راه‌حل مشکل در تعویض دسته موتور شکسته است.
9- معیوب بودن تسمه تایم
تسمه تایم وظیفه همگام نمودن دریچه‌های ورودی و دریچه اگزوز با حرکت پیستون‌ها را بر عهده دارد. از این رو وجود ایراد در هر یک از اجزای آن منجر به ناهماهنگی در کالیبراسیون شده و لرزش موتور ماشین را به همراه خواهد داشت. در این مواقع باید تسمه تایم آسیب دیده را تعویض نمود.
10- پایین بودن دور موتور در حالت درجا
به طور کلی خودروها برای روشن ماندن در حالت درجا به دور موتوری در محدوده 750 تا 850 (بسته به مدل ماشین) نیاز دارند. حال اگر به هر دلیلی خودرو نتواند دور موتور را حفظ کند، شاهد لرزش موتور ماشین هنگام درجا کار کردن خواهیم بود. این مشکل ممکن است در اثر کثیفی دریچه گاز یا به هم خوردن برنامه ایسیو رخ دهد.
11- ضعف در پاشش سوزن انژکتور
امروزه اغلب خودروهای چهار سیلندر از 4 سوزن انژکتور برای پاشش به صورت MPFI استفاده می‌کنند. اگر به هر دلیلی مقدار پاشش یکی از این سوزن‌ها نسبت به مقدار برنامه‌ریزی شده در ایسیو تغییر یابد، موتور ماشین دچار لرزش خواهد شد.
تنظیم نبودن مقدار پاشش سوزن‌های انژکتور موجب بروز مشکل در سیلندرها شده و عمل احتراق به درستی انجام نمی‌شود. در نتیجه موتور دچار لرزش شده و در حین حرکت شاهد کاهش توان موتور و افزایش مصرف سوخت خواهیم بود. برای حل این مشکل می‌توان انژکتورها را با دستگاه اولتراسونیک شستشو دهید. در صورت برطرف نشدن مشکل، باید انژکتور معیوب را تعویض نمود.
12- جرقه ضعیف کویل
خودروهای چهار سیلندر امروزی معمولا از روش جرقه همزمان در دو سیلندر استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر جرقه سیلندرهای 1 و 4 با هم رخ داده و سپس جرقه در سیلندرهای 2 و 3 ایجاد می‌شود. حال اگر کویل خودرو به عنوان تامین‌کننده برق برای جرقه شمع‌ها، دچار مشکل شده و تواند به درستی عمل کند، موتور خودرو دچار لرزش خواهد شد. در واقع می‌توان فرسودگی کوئل را یکی از علت‌های لرزش موتور ماشین دانست. این مشکل معمولا با همراه شدن دود سیاه از اگزوز رخ می‌دهد.
13- برق دزدی وایرها
در برخی مواقع علت لرزش موتور ماشین مربوط به پارگی یا خرابی در ترمینال وایرها می‌باشد. در این شرایط اگر وایر نتواند برق تولید شده توسط کویل را به سر شمع منتقل کند یا به بدنه اتصال کوتاه دهد، شاهد لرزش موتور در حالت درجا خواهیم بود. یکی دیگر از علائم این مشکل ریپ زدن ماشین به خصوص در حرکت با دور موتور پایین می‌باشد.
14- فرسودگی شمع‌ها
شمع‌های کثیف یا فرسوده منجر به بدسوزی و احتراق ناقص در سیلندر موتور می‌شوند. زیرا قادر به ایجاد جرقه کافی برای انفجار مخلوط سوخت و هوا نخواهند بود. در این شرایط ماشین در حالت ایستاده و یا هنگام شتاب‌گیری دچار لرزش خواهد شد. برای حل این مسئله باید شمع ها را تعویض نموده و سیم‌کشی آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید.
15- ایراد در سیستم سوخت‌رسانی
یکی دیگر از علل لرزش موتور ماشین عدم تعویض به موقع فیلتر سوخت و ضعف در پمپاژ بنزین است. فیلتر داخلی پمپ بنزین معمولا در طی زمان دچار انسداد و گرفتگی شده و فشار بنزین دچار کاهش می‌شود. این مشکل موجب لرزش خودرو هنگام گاز دادن در حالت درجا و گاها خاموش شدن آن می‌شود. از جمله دیگر علائم بروز این مشکل می‌توان به گاز نخوردن خودرو در سربالایی‌ها و یا خالی شدن پدال گاز زیر پا اشاره نمود.
16- کثیفی سنسور اکسیژن ماشین
سنسور اکسیژن موظف است میزان کم و زیاد بودن گازهای خروجی از محفظه احتراق را اندازه‌گیری کند. سپس اطلاعات به دست آمده را برای ECU ارسال می‌کند تا تصمیمات لازم برای تعیین مقدار پاشش انژکتورها را بگیرد. حال اگر این سنسور کثیف شود، قادر به اندازه‌گیری صحیح گازها نبوده و بازده سوخت خودرو پایین می‌آید. نشانه‌های این مشکل شامل لرزش موتور ماشین و روشن شدن چراغ چک خودرو می‌باشد.
17- خرابی سنسور فشار منیفولد
مپ سنسور بر روی منیفولد هوا (مجرای ورودی هوا) نصب شده و مقدار هوای ورودی را اندازه‌گیری می‌کند. سپس اطلاعات به دست آمده را به ای سی یو می‌فرستد تا از آن برای تعیین مقدار پاشش سوزن انژکتورها استفاده شود. اگر این سنسور دچار خرابی شده و اطلاعات درستی به ایسیو نفرستد، باز و بست شدن دریچه گاز با مشکل مواجه خواهد شد. در نتیجه شاهد به لرزش افتادن موتور ماشین و افزایش مصرف سوخت در کنار دود سیاه اگزوز خواهیم بود.
18- معیوب شدن سنسور دریچه گاز
سنسور دریچه گاز موظف است وضعیت دریچه را به ایسیو اعلام می‌کند. به این ترتیب ECU زمان پاشش سوخت از سوزن انژکتورها را تعیین می‌نماید. اگر این قطعه دچار خرابی شود، موقعیت دریچه گاز به درستی برای ایسیو روشن نخواهد شد. در نتیجه احتمال کپ کردن و لرزش موتور ماشین در دورهای 2500 تا 3500 وجود دارد. نشانه‌های بروز این مشکل عبارتند از دیر گاز خوردن و دور بالای موتور در حالت درجا، افزایش مصرف سوخت و دیر پایین آمدن دور موتور.
19- خراب شدن استوپر
استوپر موظف است هنگام درجا کار کردن ماشین و بسته بودن دریچه گاز، هوای مورد نیاز موتور را برای احتراق تامین کند. خراب شدن این قطعه می‌تواند علت لرزش موتور ماشین باشد. علاوه بر این مشکلاتی نظیر کپ کردن موتور و ریپ زدن آن در هوای سرد صبحگاهی از جمله علائم خرابی استوپر است.
20- خرابی سنسور دمای آب
خرابی سنسور دمای آب می‌تواند علت لرزش موتور ماشین در صبح‌های سرد زمستانی باشد. این سنسور موظف است دمای آب را در ابتدای استارت زدن برای کامپیوتر ماشین بفرستد تا میزان پاشش سوخت، هوا و جرقه در موتور مشخص گردد. اگر این اطلاعات به درستی در اختیار ایسیو قرار نگیرد، ماشین هنگام استارت زدن، سخت و بد روشن خواهد شد. همچنین لرزش موتور و کپ کردن آن را هم شاهد خواهیم بود.
21- خرابی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری ایسیو
ایسیو به عنوان مغز متفکر خودرو شناخته می‌شود. به طوری که تمامی کارها و فرمان‌ها در ماشین‌های انژکتوری توسط ECU مدیریت می‌گردد. اگر این قطعه هوشمند دچار مشکل سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری شود، موتور با لرزش مواجه خواهد شد. بنابراین باید از یک تعمیرکار ماهر بخواهید ایراد را شناسایی و برطرف نماید.
22- کثیف شدن فیلتر هوا
اگر فیلتر هوا در طی زمان کثیف شده و به موقع تعویض نشود، موتور خودرو دچار لرزش خواهد شد. این اتفاق به سبب کمبود اکسیژن مورد نیاز برای احتراق در سیلندرها رخ می‌دهد.
23- مشکل در سوپاپ ها
هر گونه ایراد و مشکل در عملکرد سوپاپ ها موجب بد کار کردن موتور خودرو شده و لرزش به وجود می‌آورد. بهم ریختن زمان حرکت سوپاپ ها، تنظیم نبودن لقی آن‌ها یا حتی سفت بودن فیلر می‌توانند دلایلی برای لرزش موتور ماشین باشند.
24- معیوب بودن پمپ بنزین
یکی دیگر از دلایل لرزش موتور ماشین معیوب بودن پمپ بنزین است. زمانی که این قطعه دچار خرابی می‌شود، بنزین به مقدار کافی به موتور نرسیده و پاشش سوخت به درستی انجام نخواهد شد. در نتیجه موتور شروع به لرزیدن می‌کند. این مسئله بیشتر هنگام درجا کار کردن خودرو نمود خواهد یافت. از دیگر نشانه‌های این مشکل می‌توان به خفه کردن موتور، کاهش شتاب ماشین، دیر و بد روشن شدن خودرو، افزایش مصرف سوخت و ریپ زدن در سرعت‌های ثابت اشاره نمود.
25- انسداد صافی بنزین
صافی بنزین، آلودگی‌ها و ذرات ناخالصی موجود درون سوخت را تمیز می‌کند. از این رو در طی زمان دچار گرفتگی شده و باید آن را تعویض نمود. حال اگر تعویض صافی به موقع انجام نشود، بنزین به مقدار کافی از باک به موتور نخواهد رسید. در نتیجه تمام مشکلات حالت قبل را در این شرایط هم مشاهده خواهیم نمود. ضمن این‌که در کنار لرزش موتور ماشین به پمپ بنزین هم فشار آمده و موجب ضعیف شدن آن می‌شود.
26- شل یا جداشدن شیلنگ‌ها
اگر هر یک از شیلنگ‌های خودرو از جمله شیلنگ حامل مخصول سوخت و هوا، مایع خنک‌کننده رادیاتور یا خلاء ترک خورده یا جدا شده باشند، موتور دچار لرزش خواهد شد. در این مواقع باید شیلنگ مشکل‌دار را شناسایی نموده و اتصالات آن را محکم نمایید.
27- کیفیت پایین سوخت
اگر سوخت مورد استفاده در خودرو از کیفیت پایینی برخوردار بوده و یا درون آن آب وجود داشته باشد، درصد ترکیب سوخت و هوا بهم خواهد خورد. در نتیجه احتراق درون موتور به درستی رخ نداده و موجب لرزش آن می‌شود. ضمن این‌که آب موجود در بنزین می‌تواند موجب خرابی پمپ و سیستم سوخت‌رسانی نیز شود.
کدام ایرادات لرزش موتور ماشین با ریمپ برطرف می‌شوند؟
اگر خودرو شما با مشکل لرزش موتور مواجه است اما هیچ یک از ایرادات بالا چاره کارتان نبوده، احتمال ضعف در آب‌بندی سرسیلندر یا رینگ‌های تراکم شده وجود دارد. در این مواقع می‌توانید با ریمپ خودرو در دورهای آرام موتور مشکل لرزش را برای همیشه برطرف نمایید. در این روش بسته به شدت لرزش موتور، حدود 50 تا 150 دور به مقدار دور آرام خودرو اضافه می‌شود.
سخن پایانی
لرزش موتور ماشین می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. در این مقاله کوشیدیم مهم‌ترین دلایل لرزیدن موتور خودرو را بررسی نموده و راه‌کار حل مشکل را بیان کنیم. اگر شما هم راهی برای حل مشکلات لرزش موتور می‌شناسید، آن را با ما در میان بگذارید.