اکثر ما کلمه‌ی «تایم» را شنیده‌ایم و بارها از آن استفاده کرده‌ایم، درست است؟ اما راستش را بگویید چند نفر از شما کلمه‌ی تسمه تایم را شنیده و یا از آن استفاده کرده‌است. بله، کاملا حرفتان را قبول دارم.
تسمه تایم چیزی نیست که هر روز با آن سر و کله بزنیم! این کلمه یا بهتر است بگوییم این قطعه در خودرو خاص‌تر از این حرف‌‌هاست.
این قطعه یکی از اجزای حیاتی خودرو است، برا همین هم توصیه می‌کنیم که به‌سادگی از کنار آن نگذرید و به خاطر حفظ سلامت ماشینتان هم که شده کمی راجع به آن مطالعه کنید.
از آن‌جایی که شما در حال خواندن این مقاله هستید، یعنی این‌که به خودرو و جیب خود اهمیت زیادی می‌دهید. پس با آرامش خاطر به کارتان ادامه دهید چرا که جای درستی آمده‌اید!!!
تسمه تایم چیست؟
تسمه تایم یا تسمه تایمینگ قطعه‌ای پلاستیکی است که میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ متصل می‌کند. این قطعه که در داخل پیشرانه خودرو قرار دارد طوری تنظیم شده‌است که با چرخش میل لنگ، میل سوپاپ را هم به حرکت در می‌آورد.
البته، این نکته را در نظر بگیرید که سرعت چرخش میل سوپاپ، نصف سرعت چرخش میل لنگ است و یکی از وظایف مهم تسمه تایم، تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپ‌ها بسته به موقعیت پیستون‌ها را برعهده دارد. با وجود این‌که محل قرارگیری تسمه تایمینگ در خودروهای مختلف متفاوت است اما معمولا این قطعه در سر سیلندر خودرو جایگذاری می‌شود.
توجه داشته باشید که نصب تسمه تایم به همین سادگی‌ها نیست و اگر به‌درستی در سرجایش قرار نگیرد عملکرد موتور را مختل کرده و به تهدید جدی تبدیل می‌شود.
تسمه تایمینگ از چه زمانی به‌وجود آمد؟
تاریخچه‌ی پیدایش تسمه تایمینگ به سال 1962 بر می‌گردد. در این سال آلمانی‌ها از خودرو «گلاس 1004» خود که در آن از تسمه تایم استفاده شده‌بود رونمایی کردند.
4 سال بعد، یعنی در سال 1966 این آمریکایی‌ها بودند که از تسمه تایمینگ در یکی از محصولات خود به نام پونتیاک تمپست استفاده کردند.
درست در همان سال شرکت اتومبیل‌سازی انگلیسی واکسول هم از این قطعه در طراحی موتورهایش استفاده کرد و از آن پس، رفته رفته بر تعداد خودروهایی که در آن‌ها تسمه‌تایمینگ به‌کار رفته‌بود افزوده شد.
تسمه تایم چگونه کار می کند؟
همان‌طور که قبلا هم گفتیم تسمه تایم چرخش میل لنگ را به میل سوپاپ که به آن میل بادامک نیز گفته می‌شود منتقل می‌کند و میل بادامک نیز سوپاپ‌ها را بالا و پایین می‌کند.
در حقیقت، این قطعه با تنظیم کردن سرعت چرخش میل لنگ با میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند.
تسمه تایم جزو بخشی از موتورهای احتراق داخلی محسوب می‌شود. این موتورها از یک چرخه‌ی 4 مرحله‌ای تشکیل شده‌اند:
- در مرحله‌ی اول که به آن مکش می‌گویند، پیستون در داخل سیلندر به پایین می‌رود و سپس سوپاپ هوا باز می‌شود و مکش ایجاد شده باعث مکش سوخت و هوا به داخل سیلندر می‌شود.
- در مرحله‌ی دوم، یعنی تراکم، بیستون در داخل سیلندر بالا می‌رود و سوپاپ هوا بسته می‌شود و درنتیجه‌ی آن مخلوط سوخت و هوا فشرده می‌شوند.
- در مرحله بعدی که مرحله توان نام دارد شمع جرقه می‌زند و هوا منفجر می‌شود و پیستون به پایین رانده می‌شود و همزمان سوپاپ دود باز می‌شود.
- و بالاخره در مرحله آخر یعنی تخلیه پیستون بالا می‌آید و دود از محل سوپاپ دود خارج می‌شود.
اما تسمه تایم این وسط چه نقشی دارد؟
این قطعه در طول این 4 مرحله، وظیفه‌ی تنظیم زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و دود را بر عهده دارد.
فکر می‌کنم تا الان به نقش حیاتی این قطعه پی برده باشید. پس کاملا حواستان را جمع کنید تا این تسمه بر روی فولی متصل به میل لنگ و یا میل سوپاپ نلغزد.
چرا که این کار عملکرد موتور ماشین را مختل می‌کند و خسارت‌های زیادی را به بار می‌آورد. برای همین هم دندانه‌هایی روی تسمه تایم به وجود آورده‌اند مانع لغزش می‌شوند.
البته، لازم به ذکر است که همین دندانه‌ها فرآیند نصب تسمه تایمینگ را دشوار می‌کنند. فقط کافی است که هنگام نصب، چند دندانه جابه‌جا شوند.
دیگر کارتان تمام است!!! بی‌خود که گفته‌اند: «کار را بسپار به کاردان»
در نتیجه، هر زمان که خواستید تسمه تایم ماشینتان را عوض کنید، خواهشمندیم که این کار را به یک تعمیرکار حرفه‌ای بسپارید.
تفاوت تسمه تایم و زنجیر تایم چیست؟
تسمه تایم و زنجیر تایم (تسمه تایم زنجیری) اهداف و کاربرد دقیقا یکسانی دارند. پس فرق آن‌ها در چیست؟ کدام یک بهتر است؟
خدمتتان عرض کنیم که همان‌طور که از نام این دو قطعه مشخص است، زنجیر تایم از جنس فلز است و دیگری پلاستیک.
خب پس یکی از بزرگ‌ترین تفاوت این دو طول عمرشان است. زنجیر تایم طول عمر بسیار زیادی دارد به‌طوری که برخی از تولیدکنندگان معتقدند طول عمر آن با طول عمر موتور خودرو برابری می‌کند.
اما یکی از معایب بزرگ این قطعه این است که به دلیل فلزی بودنش، سروصدای زیادی تولید می‌کند که بسیار آزاردهنده‌است.
علاوه بر این، اگر زنجیر تایم یک زمانی بنا به هر دلیلی پاره شود، هزینه‌ی بسیار زیادی را به صاحب ماشین متحمل می‌کند که به مراتب بسیار بیشتر از تسمه تایمینگ است.
یکی از تفاوت‌های مهم این دو قطعه این است که اگر تسمه تایم پاره شود به مراتب خسارت کمتری نسبت به پارگی زنجیر تایم به موتور ماشین وارد می‌کند.
البته، این را هم در نظر بگیرید که احتمال پارگی زنجیر تایم بسیار کم است؛ درحالی که اگر این اتفاق بیافتد میران آسیب وارد شده به موتور آن قدر زیاد است که شاید مجبور شوید موتور را به کلی عوض کنید.
دنده تایمینگ (بلبرینگ تایم) چیست؟
یکی دیگر از اعضای خانواده تایمینگ‌ها، دنده تایمینگ یا همان بلبرینگ تایم است. این قطعه نیز همانند تسمه تایم و زنجیر تایم، در تنظیم زمان‌بندی حرکت سوپاپ‌های موتور نقش دارد.
دنده تایمینگ که معمولا در خودروهای سنگین کاربرد دارد، از طریق تعدادی چرخ‌دنده حرکت میل لنگ را به میل بادامک منتقل می‌کند.
تاریخچه‌ی این قطعه به سال 1970 باز می‌گردد، به‌طوری که از بلبرینگ تایم در برخی از اتومبیل‌های سواری و موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شد.
اگر تسمه تایم خودرویمان پاره شود چه اتفاقی می افتد؟
پاره شدن تسمه تایم، علت‌های گوناگونی دارد و فرسودگی تنها یکی از این موارد است.
از جمله موارد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد پاره شدن تسمه دینام و رفتن آن به زیر تسمه تایم است که همین امر منجر به پاره شدن تسمه تایمینگ و خارج شدن آن از جای خود می‌شود.
هنگامی که تسمه تایمینگ خودرو پاره می‌شود، عملکرد طبیعی باز و بسته شدن دریچه‌ی خودروها مختل می‌شود؛ این عمل در خودروهای مختلف، آثار متفاوتی از خود نشان می‌دهد.
مثلا در موتور ماشین‌هایی چون پژو 206 و سمند، سوپاپ و پیستون به یکدیگر برخورد کرده صدای زیادی تولید می‌کنند درحالی که در پراید چنین چیزی دیده نمی‌شود و با پارگی تسمه تایمینگ تنها موتور خودرو خاموش می‌شود.
در خودروهایی مانند 405 و دِوو این عمل با کج شدن سوپاپ‌ها همراه است که شدت آسیب به بستگی به دور موتور خودرو دارد و ممکن است میزان خسارت به حدی باشد که سرسیلندر شما آسیب ببیند و مجبور باشید هزینه‌ی زیادی برای تعمیر آن پرداخت کنید.
پس به‌طور کلی می‌توانیم نتیجه بگیریم که با پاره‌شدن تمسه تایمینگ خودرو معمولا 3 اتفاق رخ می‌دهد که عبارتند از:
- مختل شدن زمان‌بندی بازوبسته شدن سوپاپ‌ها
- برخورد پر سروصدای پیستون‌ها و سوپاپ‌ها به یکدیگر
- وارد نشدن مخلوط سوخت و هوا در زمان مناسب و خارج نشدن به‌موقع دود از آن، که همین امر باعث خاموش شدن موتور خودرو می‌شود.
پس تعویض به‌موقع تسمه تایم یکی از مهم‌ترین سرویس‌های خودرو است اما مناسب‌ترین زمان برای تعویض تسمه تایم چیست؟
کارخانه‌های اتومبیل‌سازی زمان‌های گوناگونی را برای تعویض تسمه تایمینگ محصولاتشان در نظر گرفته‌اند اما آنچه در میان مردم رایج شده این است که باید تشمه تایمینگ خودرو را بعد از پیمایش هر ۶۰ هزار کیلومتر تعویض کنید.
علائم خرابی تسمه تایمینگ چیست؟
علائم خرابی تسمه تایمینگ عبارتند از:
تفییرات ظاهری
اگر در هنگام بازدیدهای دوره‌ای خودرو نشانه‌هایی از پوسیدگی، ترک‌های ریز و یا خوردگی دندانه‌های تسمه تایمینگ مشاهده کردید از کنار آن ساده نگذرید و سریع برای تعویض آن اقدام کنید.
خاموش شدن خودرو
یکی از مهم‌ترین علائم خرابی تسمه تایمینگ، خاموش شدن ناگهانی خودرو است. اگر با چنین موضوعی مواجه شدید از استارت زدن‌های پیاپی بپرهیزید چرا که این کار آسیب بیشتری به خودرو شما وارد می‌کند.
شنیدن صدای ضربه در زیر کاپوت
اگر در زیر کاپوت ماشینتان صدای ضربه‌ای می‌شنوید، به احتمال زیاد این صدا مربوط به برخورد تسمه تایمینگ شل شده با پوشش پلاستیکی روی آن است.
لرزش غیر عادی و افزایش مصرف سوخت
در صورتی که تسمه تایم مستهلک شده باشد و به میزان بسیار کمی از محل خود حرکت کرده‌باشد همین امر باعث می‌شود تا تنظیمات سوپاپ‌ها بهم بخورد و میزان سوخت بیشتری مصرف و لرزش‌های عیر عادی در خودرو احساس شود.
چه زمانی تسمه تایم خودرویمان را تعویض کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم کلیه خودروها زمان مشخصی برای تعویض تسمه تایمینگ دارند که این زمان توسط کمپانی اتومبیل‌سازی تعیین و در کاتالوگ خودرو ثبت می‌شود.
البته این را هم بگوییم که کیفیت تسمه تایمینگ تاثیر بسیار زیادی در تعیین این زمان دارد. مثلا شرکت فورد، زمان تعویض تسمه تایمینگ را هر 160 هزار کیلومتر اعلام کرده‌است در حالی که این عدد در بسیاری از خودروها هر 60 هزار کیلومتر است.
با این حال برای تعویض تسمه تایم نمی‌توان زمانی دقیقی را مشخص کرد چرا که این زمان می‌تواند بر اساس شرایط کارکرد خودرو متغیر باشد. برای همین هم پیشنها می‌کنیم با انجام بازدیدهای دوره‌ای زمان مناسب تعویض تسمه تایم خودرویتان را مشخص کنید.
درست است که تعویض تسمه تایم ممکن است هزینه‌های نسبتا بالایی داشته‌باشد اما این کار شما را از پرداخت هزینه‌های جانبی بسیار بالا بی‌نیاز می‌سازد و خیالتان را نسبت به خودرویتان راحت می‌کند.
بهترین زمان تعویض تسمه تایمینگ برای خودروهای مختلف چیست؟
فکر می‌کنم این جمله دیگر ملکه‌ی ذهنتان شده‌باشد که زمان تعویض تسمه تایم به نوع خودرو و میزان پیمایش آن بستگی دارد. خوشبختانه ما تنها به همین جمله اکتفا نمی‌کنیم و این زمان را برای انواع خودرو بررسی می‌کنیم.
بهترین زمان تعویض تسمه تایم برای خودروهای ساندرو، مگان و داستر هر 60 هزار کیلیومتر یا معادل آن هر 4 سال یکبار است. در حالی که این زمان برای خودروی پژو 405 هر 70 هزار کیلومتر و در ریو و زانتیا هر 65 هزار کیلومتر است.
علاوه بر این‌ها، مناسب‌ترین زمان برای تعویض تسمه تایمینگ خودروهای تندر ال 900 هر 40 هزار کیلومتر، مزدا 323 هر 70 هزار کیلومتر و پراید هر 100 هزار کیلومتر است.
همان‌طور که می‌بینید زمان تعویض تسمه تایم به‌طور میانگین همان 60 هزار کیلومتر است که این میزان معادل 4 سال است.
توجه کنید اگر از خودرویتان کم استفاده می‌کنید، به‌طوری که ممکن است بعد از گذشت 4 سال هنوز هم به 60 هزارکیلیومتر نرسیده‌باشد، تعویض آن را به بهانه میزان کارکرد خودرو پشت گوش نیاندازید.
چرا که تسمه تایم خودرو بعد از گذشت 4 سال بسیار آسیب پذیر می‌شود. اگر هم از خودرویتان زیاد کار می‌کشید، زمان تعویض تسمه تایمتان را به قبل از میزان 60 هزار کیلومتر موکول کنید.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمان تعویض تسمه تایم باید به آن توجه کنید این است که شما باید در کنار تعویض تسمه تایمینگ، تسمه دینام را نیز تعویض کنید چرا که عمر این دو قطعه مانند هم است.
نتیجه‌گیری
بررسی و بازدیدهای دوره‌ای خودرو امر بسیار ضروری است که اغلب افراد آن را جدی نمی‌گیرند. این بی‌توجهی منجر به بروز مشکلات فراوانی می‌شود و عواقب جبران‌ناپذیری را با خود به همراه دارد.
یکی از سرویس‌های مهمی که ما در این مقاله به بررسی آن پرداختیم تسمه تایم است. تسمه تایمینگ یکی از قطعات حیاتی خودرو است که اگر مشکلی برای آن پیش بیاید عملکرد کل خودرو را مختل می‌کند.
پس اگر نمی‌خواهید متحمل هزینه و خسارت زیادی شوید، مطالب موجود در این مقاله را جدی بگیرید.
سوالات متداول💡