با نزدیک شدن به فصل تابستان موضوع کولر خودرو و منزل به یکی از داغ‌ترین سوژه‌های بحث در خانواده‌ها تبدیل میشود! واقعاً هم در تابستان‌های گرم ایران نمی‌توان اهمیت کولر را نادیده گرفت. تا به امروز چقدر در مورد کولر خودرو اطلاعات کسب کرده‌اید؟ مقاله امروز به بررسی موشکافانه کولر خودرو می‌پردازد و می‌تواند به سوالات شما پاسخ بدهد. پس توصیه می‌کنیم خواندن آن را از دست ندهید و با ما همراه باشید.
تاریخچه‌ای از اولین کولر ماشین
داستان از جایی شروع شد که از سال 1930 قابلیتی به نام سیستم تهویه به خودروها افزوده شد. یک وسیله با حجم و ابعاد بسیار بزرگ که فضای زیادی را در خودرو اشغال می‌کرد! طبیعی است که به کارگیری چنین سیستمی با استقبال مواجه نشود و باید به فکر بهبود آن بود. علاوه بر این ایرادهای دیگری هم بر این مکانیزم نوظهور وارد بود. به طور مثال از آنجایی که ترموستات این سیستم‌ها کارکرد مناسبی نداشت، عملکرد خودرو را مختل کرده و خودرو کارکرد همیشگی خود را از دست می‌داد. اما با تمام این اوصاف اولین جرقه برای به وجود آمدن کولرهای امروزی خودرو، از همین سیستم تهویه‌ای شکل گرفت که آن روزها طرفداران کمی داشت!
اگر به عقب تر بازگردیم شرکت فورد که از اولین کمپانی‌های اتومبیل سازی به حساب می آید، به منظور خنک کردن فضای داخلی خودرو از مقداری یخ خرد شده در یک محفظه خالی که بین داشبورد و موتور قرار داده میشد، استفاده کرد و با وزش باد موفق به خنک کردن اتاق ماشین شد.
همه این ماجراها ادامه داشت تا سال 1953 که شرکتی با عنوان Kelvinator وارد میدان شد و اولین کولر ماشین تاریخ را طراحی و پیاده سازی کرد. این را در نظر داشته باشید که این شرکت از قبل تجربه ساخت سیستم‌های فریزر را داشت و با این مکانیزم غریبه نبود.
کولر خودروهای امروزی
اگر فکر می‌کنید مکانیزم کولرها در خودروهای بسیار پیشرفته و گران قیمت با یک خودروی ارزان و معمولی متفاوت است، سخت در اشتباهید! در تمام ماشین‌ها کولر تنها یک سازوکار دارد. اما چیزی که در کولر خودروها تفاوت دارد، نحوه پیاده سازی و ابزارهای جانبی است که به کولر اضافه میشود و سیستم سرمایشی ماشین‌های لوکس را متمایز می‌سازد.
قطعات تشکیل دهنده کولر خودرو کدام است؟
شاید جالب باشد بدانید کولر خودرو از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر کدام وظیفه ی خاص خود را دارند.
1. کمپرسور کولر خودرو
به عنوان اولین بخش از کولر خودرو، باید به کمپرسور اشاره کنیم. به بیانی ساده همانطور که از نام آن پیداست، این قطعه وظیفه فشرده‌سازی گاز خنک کننده را بر عهده دارد و نیروی مورد نیاز خود را از تسمه دینام دریافت میکند. در حقیقت کمپرسور گاز خنک کننده را از اواپراتور به داخل کندانسور، سپس به کپسول خشک کننده و در نهایت مجدداً به اواپراتور انتقال میدهد. در نظر داشته باشید که نوع کمپرسور استفاده شده در کولر خودرو، باید به نحوی باشد که با قدرت موتور سازگاری داشته باشد و از نظر حجم و وزن بر روی موتور فشار نیاورد.
علت کار نکردن کمپرسور کولر ماشین کدام است؟
- عدم استفاده به مدت طولانی : یکی از اصلی‌ترین دلایل خرابی و کار نکردن کمپرسور، استفاده نکردن از آن به مدت طولانیست. بنابراین بهتر است در هر ماه 10 تا 15 دقیقه آن را روشن کنید تا از خرابی پیشگیری نمایید.
- فرسودگی باتری خودرو: اگر چنانچه باتری خودرو شما فرسوده و مستهلک باشد، می‌تواند بر روی بقیه قطعات کولر ماشین از جمله کمپرسور تاثیر منفی بگذارد.
دلیل صدای کمپرسور کولر
شل شدن اتصالات کمپرسور: یکی از دلایلی که می‌تواند در زمان روشن شدن خودرو باعث صدا شود، شل شدن اتصالات کمپرسور است.
نشت روغن در کمپرسور: گاهی نشت روغن می‌تواند موجب تولید صدای غیرطبیعی شود که باید به فکر تعمیر آن بود.
تست سلامت کمپرسور
جالب است بدانید کمپرسورها به دلیل اینکه قطعات داخلی آن‌ها آستانه تحمل پایینی دارند، قابل تعمیر نیستند. از طرفی قیمت کمپرسورها بالاست و خیلی مهم است که بدانید آیا واقعا کمپرسور خراب است یا خیر. برای بررسی سلامت کمپرسور، توانایی آن برای فشردن گاز خنک کننده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
2. اواپراتور یا سردخانه (تبخیر کننده)
در مرحله بعد گاز فشرده شده توسط کمپرسور، باید به کمک یک قطعه خنک شود. اواپراتور مجموعه ای از قطعات است که گرمای هوای درون اتاق خودرو را گرفته و دمای آن را کاهش میدهد. علاوه بر این رطوبت هوا را نیز جذب می‌نماید. داستان از این قرار است که با شروع کار فن کولر، جریان هوای تولیدی با عبور از اواپراتور، سرمای ایجاد شده را به داخل کابین خودرو منتقل میکند. این اواپراتور از لوله های مارپیچی تشکیل شده که یک سر آن به بخش دیس شارژ و سر دیگر آن به کمپرسور متصل است.
3. کندانسور(چگالنده)
این قطعه گرمای جذب شده توسط اواپراتور را به خارج از محیط کابین منتقل میکند و وظیفه تبادل حرارت را بر عهده دارد.
4. خشک کننده (رسیوردرایر)
خشک کننده در فضایی بین کندانسور و اواپراتور قرار گرفته و وظیفه جذب رطوبت از طریق دارا بودن ماده شیمیایی را بر عهده دارد. نکته مهم اینکه وجود این ماده در کولر ماشین ضروری است؛ زیرا در صورت وجود آب، بلور‌های یخ تشکیل شده و سیستم تهویه نمی‌‌تواند به درستی به وظیفه خود عمل کند. بد نیست بدانید بر روی این قطعه، شیشه‌ای جهت رؤیت گاز وجود دارد. شیشه رؤیت به ما این امکان را میدهد تا بتوانیم گردش و میزان گاز موجود در سیستم را کنترل نماییم.
5. فن کولر
اصلی ترین وظیفه فن چرخاندن هوا در فضای کابین خودرو است. به همین سادگی! فن کولر به طور معمول بر روی کندانسور یا روی رادیاتور نصب میگردد. اما دو نکته در این بین وجود دارد:
- اگر فن کندانسور جلوتر از رادیاتور ماشین نصب شده باشد، در این حالت فن به گونه‌ای نصب میشود که هوا را از بیرون مکیده و روی سطح کندانسور میدمد (وضعیت رانشی).
- در صورتی که فن کندانسور در پشت کندانسور و در مقابل موتور نصب شود، هوا را از روی سطح کندانسور مکیده و به سمت موتور میدمد.
6. شیر انبساط
تعادل میان بار گرم و خنک کنندگی بهینه اواپراتور از وظایف اصلی شیر انبساط است. از دیگر وظایف شیر انبساط، کنترل گاز ورودی از کندانسور به اواپراتور، کاهش فشار گاز و متعادل سازی خنک کنندگی اواپراتور می باشد.
7. شلنگ‌های کولر
شلنگ ها در کولر نقش واسط و ارتباط دهنده بین اجزای مختلف را بر عهده دارند. این شلنگ ها به دلیل نقش بسیار مهمی که در عملکرد صحیح کولر دارند، باید طبق استاندارد بین المللی SAE (انجمن خودروسازان آمریکا) ساخته شود و در عین کارکرد و نصب سریع، در شرایط مختلف آب‌بندی خود را حفظ نماید.
8. سوییچ A/C در کولر ماشین
این سوییچ وظیفه خاموش و روشن نمودن کولر را بر عهده دارد. در بعضی از خودروهای پیشرفته این قطعه حذف شده و سیستم تهویه همراه با روشن شدن خودرو، استارت می‌خورد.
9. کلید فشار سه وضعیتی
کلید فشار سه وضعیتی که آن را مانوستات (Manostat) می نامند، معمولا در خودروهایی با فن الکتریکی و یا در شرایطی که جریان هوای عبوری از کندانسور زیاد است، به کار می رود. وظیفه اصلی این کلید کنترل فشار بالا، فشار پایین و کارکرد فن الکتریکی کندانسور می باشد. در واقع زمانی که فشار کندانسور از بازه استاندارد خود فراتر می رود، مانوستات اجازه فعالیت را به فن الکتریکی می دهد. سپس با تنظیم میزان فشار، فن دوباره از مدار خارج می شود. به کمک این کلید می توان در کاهش صدا، میزان توان مصرفی کندانسور و افزایش طول عمر آن تاثیر گذاشت.
کولر خودرو چگونه کار میکند؟
حالا که قطعات کولر و وظایف هر یک را می‌شناسید، بهتر است توضیح دهیم که با فشردن یک کلید برای روشن شدن کولر خودرو چه اتفاقاتی می افتد. در اولین مرحله، کمپرسور به کمک نیرویی که از تسمه دینام می‌گیرد، گاز را فشرده میکند. بعد از آن گاز فشرده با فشار بالا به کندانسور ارسال شده و با از دست دادن گرما به مایع تبدیل میگردد. حالا این مایع با عبور از شیر انبساط به دلیل کاهش شدید فشار، حالت دوفازی می‌گیرد و پس از وارد شدن به اواپراتور، گرما را جذب کرده و به مایع تبدیل میشود. در نهایت فن کولر هوای داخل اتاق خودرو را به لوله ها هدایت کرده و پس از خنک شدن هوا، مجدداً آن را به داخل کابین برمی‌گرداند.
علائم خرابی کولر خودرو
چندین نشانه وجود دارد که ما بتوانیم به کمک آن‌ها از خرابی کولر مطلع شویم:
- روشن نشدن کولر خودرو
- تولید صدای غیرعادی
- یخ زدن لوله ها
- عمل نکردن کمپرسور
- بوی نامطبوع
هر کدام به تنهایی می‌توانند دلیل محکمی بر عملکرد نادرست کولر خودرو باشند که باید به آن توجه کرد.
آیا کولر خودرو مصرف سوخت رو بالا می‌برد؟
پس از انجام آزمایش و تحقیق این نتیجه به دست آمد که به طور متوسط چهار تا پنج اسب بخار از قدرت موتور برای راه اندازی سیستم تهویه مطبوع، صرف میشود. به همین دلیل می‌توان گفت زمانی که کولر خودرو روشن باشد، موتور خودرو کمی ضعیفتر عمل خواهد کرد. با توجه به این موضوع میزان مصرف سوخت افزایش پیدا کرده و می‌توان گفت به طور میانگین دو لیتر در هر صد کیلومتر به مقدار مصرف سوخت افزوده میشود.
چرا کولر خودرو باد گرم می‌زند؟ ( 5علت سرد نکردن کولر خودرو)
تصور کنید در یک هوای داغ با خیالی خوش کولر ماشین را روشن می‌کنید و به جای باد سرد، باد گرم به شما می‌خورد و هوای اتاق را خنک نمیکند! این اتفاق به چند دلیل ممکن است اتفاق بیفتد:
1. کثیفی اواپراتور داخل اتاق
با توجه به اینکه در تمام فصل‌ها هوا به طور مستقیم از این قسمت عبور میکند، کثیف شدن آن و گرفتن گرد و غبار فراوان چیز عجیبی نیست! علاوه بر این، کثیفی این بخش می‌تواند باعث ایجاد بوی بد هنگام روشن شدن کولر شود. پس یکی دیگر از اقدامات ضروری در هر سال قبل از استفاده از کولر، تمیز کردن اواپراتور داخل اتاق است.
2. رانندگی با دور موتور بالا
اگر راننده‌ای باشید که با دور موتور بالا و بسیار پرگاز حرکت می‌کنید، نباید انتظار داشته باشید کولر عملکرد درستی داشته باشد. در واقع زمانی که پا را تا انتها بر روی پدال فشار دهید کولر از کار می افتد. به خصوص در دنده های سبک خودرو که برای شتاب ماشین مجبور به فشار پدال تا آخر هستید.
3. کثیف بودن کندانسور
زمانی که گاز کولر به مایع تبدیل شود، رادیاتور نصف بیشتر از گرمای خود را از دست میدهد تا بتواند در هنگام ورود به قسمت کم فشار گرمای محیط را بگیرد و تبدیل به گاز شود. حالا این کندانسور که یکی از قطعات کولر است هنگامی که کثیف باشد منجر به گرم شدن کولر شده و بالا رفتن آمپر آب خودرو در سرعت های پایین را در پی دارد. پس بهتر است قبل از اینگونه اتفاقات و دردسرها، حواستان به تمیزی کندانسور کولر باشد.
4. خرابی ترموستات اتاق
جالب است بدانید در بیشتر خودروها ترموستاتی وجود دارد که دمای هوای داخل اتاق خودرو را لحظه به لحظه می سنجد. در صورتی که دمای داخل اتاق به صفر درجه برسد، کمپرسور کولر را قطع می‌نماید. حالا اگر این ترموستات خراب باشد ممکن است عملکرد صحیحی نداشته باشد و باعث تولید باد گرم در کولر شود.
5. خرابی دریچه کولر و بخاری
اگرتا به حال داشبورد خودرو شما توسط افراد غیر متخصص باز و بسته شده باشد، می‌توان احتمال داد دریچه‌های کولر و بخاری ماشین به درستی تنظیم نشده است. در این حالت هوای سرد و گرم مخلوط شده و در نتیجه در زمستان و تابستان یک هوای معتدل و غیر کارآمد از کولر خارج میشود.
راهکارهایی برای بهبود خنک کنندگی کولر خودرو
گرم شدن شدید هوا در این سال ها موجب شده افراد در پی استفاده از حداکثر توان خنک کنندگی کولر خودرو خود می باشند. به همین دلیل چند راهکار مناسب برای افزایش میزان خنک کنندگی کولر را برایتان فراهم آورده ایم:
– کولر خودرو را پیش از حرکت روشن نکنید. زیرا این قطعه زمانی می تواند در بهترین حالت خود باشد که ماشبن در حال حرکت بوده و کمپرسورها سریعتر فعالیت کنند.
– در زمان شروع کار از درجه پایین کولر استفاده کنید. به این ترتیب سرمای بیشتری با مصرف سوخت کمتری تجربه خواهید نمود.
– همواره از تمیز بودن فیلترهای کولر اطمینان حاصل کنید. بهتر است به طور منظم آن ها را بررسی کرده و در صورت نیاز تمیز نمایید. اگر فیلترهای به قدری کثیف شدند که امکان تمیز کردنشان وجود ندارد می توانید از فیلتر جدید برای جایگزین کردن استفاده نمایید.
– خودرو را در زمان خاموش کردن در سایه پارک کنید و از قرار دادن آن به مدت طولانی در معرض تابش مستقیم آفتاب جلوگیری نمایید.
– میزان آب رادیاتور را به طور مرتب چک کنید. زیرا کم شدن حجم آب می تواند در گرم شدن باد کولر خودرو تاثیر بگذارد.
کولر خودرو را چگونه باید شارژ کرد؟
احتمالا بدانید که کولر خودرو برای عملکرد صحیح به گاز خنک کننده نیازمند است. با گذشت زمان که به طور تقریبی دو سال برآورد شده است، می‌توان مطمئن بود این گاز به اتمام رسیده و باید آن را مجدد شارژ نمود. از طرفی اگر این گاز تمام شده باشد کولر تاثیری بر خنک کردن هوا نخواهد داشت. هنگام خرید این گاز توجه داشته باشید تا گاز خریداری شده مشابه قبلی باشد، زیرا که ترکیب دو گاز متفاوت، عملکرد صحیح کولر را کاهش میدهد.
کولر خودرو دوال چیست؟
برخی خودروسازان امکانی را در اتوموبیل ایجاد کرده اند که به کمک آن می توان به صورت همزمان باد گرم و باد سرد را از دریچه های مختلف کولر دریافت نمود. این ویژگی مناسب استفاده در فصول نیمه سرد و نیمه گرم سال، همچون بهار و پاییز است که افراد در انتخاب دمای مورد نظرشان با هم اختلاف نظر دارند.
نحوه عملکرد کولر خودرو دوال به این صورت است که دو فن به طور مجزا در قسمت موتور فعال هستند و می توان برای هر یک از بخش های خودرو دمای خاصی را انتخاب نمود. در این سیستم تهویه هوا دوگانه امکان تنظیم درجه دما نیز وجود دارد و هر یک از فن ها جداگانه نیاز سرنشینان را برطرف خواهند ساخت.
نکات مهم برای نگهداری از کولر ماشین
- بهتر است برای جلوگیری از خرابی کمپرسور کولر، به محض روشن کردن خودرو، کولر را روشن نکنید.
- زمانی که در حال شارژ کولر هستید، مطمئن شوید گاز داخل کولر ماشین شما با گاز دیگری به طور اشتباه مخلوط و ترکیب نشده باشد. بهتر است همواره از یگ گاز استفاده کنید که تجربه ثابت کرده با ماشین شما سازگاری دارد.
- برای پیشگیری از نشت آب به داخل ماشین، لوله فاضلاب اواپراتور را بررسی کنید که مسدود نشده باشد.
- قبل از استارت زدن خودرو از خاموش بودن کولر اطمینان حاصل کنید.
- تا جایی که ممکن است خودرو را در زیر نور شدید آفتاب پارک نکنید. اگر چنانچه مجبور به انجام این کار شدید بهتر است موقع بازگشت ابتدا چند دقیقه‌ای شیشه‌ها را پایین بکشید و دستگاه تهویه را بدون روشن کردن کولر روشن کنید. حتی بهتر است کمی حرکت کنید تا هوا عوض شود و گرمای داخل خودرو کمی متعادل شود. در این صورت وقتی کولر را روشن کنید فشار کمتری به آن وارد خواهد شد.
- زمانی که کولر خودرو شما روشن است، سعی کنید از رانندگی با سرعت بالا بپرهیزید. چون علاوه بر مصرف سوخت بالا، فشار زیادی به موتور خودرو وارد خواهید کرد.
- هنگام رانندگی در ترافیک شدید یا سربالایی‌هایی با شیب تند، بهتر است کولر را چند دقیقه‌ای خاموش کنید یا از درجات کمتر آن استفاده کنید؛ زیرا در این شرایط موتور خودرو معمولاً بیشتر تحت فشار است.
- هنگام فعالیت کولر، حرکت با پنجره‌های باز توصیه نمی‌‌شود. بسته بودن پنجره‌ها فشار کمتری به کولر وارد میکند و موجب کاهش چشمگیر مصرف سوخت میشود؛ ضمن آن که هوای خنک داخل خودرو در صورت باز بودن حتی یک پنجره، به آسانی و به سرعت از دست می‌‌رود.
- با تعویض به موقع آب رادیاتور مانع گرم شدن کولر شوید.
خب، این هم از آخر این مقاله نسبتاً طولانی! امیدواریم حوصله شما را سر نبرده باشیم و تا به اینجا همراه ما آمده باشید. ما در رادار به عنوان یک شرکت ارائه دهنده سیستم های امنیتی خودرو سعی داریم تمام مطالب مفید در حوزه خودرویی را پوشش دهیم و در این مطلب هم سعی داشتیم هر آنچه که برای کولر خودرو به آن نیازمندید را مطرح کنیم. حالا نوبت شماست که از تجربیات خود برای ما بگویید و در بخش دیدگاه با ما در ارتباط باشید.
ارادت
سوالات متداول💡
رضا
سلام روشن کردن کولر لرزش زیادی به خودرو و موتور و سایر قطعات محرک مثل واترپمپ، تسمه تایم و … وارد می کند. مثل روشن کردن دور تند کولر آبی.
در روشن کردن کولر سعی کنید که اگر در حرکت هستید، کلاچ را بگیرید یا در حالت توقف کامل کولر را روشن کنید تا ارتعاش و لرزش سبب خرابی دیگر قطعات خودرو نشود
ساواش
با عرض سلام من کولرم از لحاظ سرما مشکلی نداره ولی شتاب بادش کم شده بعضی وقتا شتاب بادش خوب میشه ولی بیشتر شتابش کمه ممنون میشم راهنماییم کنید،
احمد قنبرزاده
با سلام سرعت خودرو که از ۸۰ کیلومتر رد میشه ،کولر ماشینم دیگه خنک نمیکنه
علی امیدی
سلام به شما و ممنون از مقاله خوبتون.
سوال من این است که آیا خنک کنندگی کولر خودرو ارتباط مستقیم با حجم گاز آن دارد؟ مثلا حجم گاز تندر90 بیش از حجم گاز سوناتا و سوزوکی ویتارا هست! آیا میشود اینجوری مقایسه کرد؟
محمود لک
سلام کمپرسور کولراتومبیلم یکسره کارمیکنه ماشینم جیلی امگرند۷ کوپه هست تمام ادواتش هم سالمه راهنمایی بفرمائید لطفا
سعید رضای
توروخدا راهنماییم کنید.الانم میخام برم باتری بخرم .و بعد مجبورم کولر استفاده کنم. دوباره میترسم باتری نو را هم خراب کند.
سعید رضای
سلام.من تسمه کولر انداتختم و کولرم روشن کردم و خوب هست و خنک هم میکند. اما بلد چندروز لامپ هدلایت چراغ جلوم یکیش کم نور شد بعدش اون یکی کم نور شد و بعد یکیش سوخ و بعدم یکی دیگش سوخت. رفتم یه هدلایت دیگه خریدم انداختم اونم بعدو دو روز سوخت. بعدش متوجه شدم که از زمانی که تسمه کولرو انداختم و هدوقت ظهرها کولر میگیرم شبش اون اتفاق چرآغم میفتاد. درضمن دکمه ای سی رو میزنم لامپ یه کم و زیاد میشد نورش. و دیشبم باتری ماشینم دیگه تمام کرده.و باید باتری بترم.میخاستم راهنمیاییم کنید که ،ایا باتریم فرسوده بوده اینجور میشده و ایا افتامات دینامم خراب بوده و اینجور میشده و برق ماشین موقع کولر گرفتن کم زیاد میشده. حالا مشکلش چیه به نظرتون .از باتریم کهنه بوده اینجور شده یا از افتامات دینام بوده که موجب شده هم باتریم خراب بشه و هم چراغم بسوزه.