جلوبندی ماشین وظیفه حفظ تعادل خودرو در حین حرکت یا سکون را بر عهده دارد. این سیستم به قدری مهم است که نبود آن، خودرو را به کالسکه ای چوبی تبدیل خواهد نمود. در حقیقت زمانی که جلوبندی دچار مشکل شود، رانندگی با خودرو به قدری سخت و طاقت فرسا خواهد شد، که ترجیح می دهید تمام مسیر را پیاده حرکت کرده اما دیگر با ماشینتان رانندگی نکنید. از این رو تعمیر و سرویس آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این مقاله از رادار به بررسی سیستم جلوبندی ماشین و علائم خرابی آن می پردازیم.
جلوبندی خودرو چیست و به کدام قسمت آن اشاره دارد؟
جلوبندی خودرو یکی از بخش‌های مهم و حیاتی است که در ارتباط تنگاتنگی با سیستم تعلیق و زیربندی می‌باشد. این سه بخش در عین تفاوتی که با یکدیگر دارند، عملکردشان با هم مرتبط است. در واقع سیستم جلوبندی شامل قسمت جلویی خودرو و فرمان و میل فرمان است. سیستم تعلیق نیز مجموعه کمک فنرها و چرخ های عقب را شامل می‌شود. در نهایت بخش زیربندی ماشین را داریم که در زیر سیستم جلوبندی و تعلیق قرار گرفته و با پیچ شدن به آن، در برابر ضربه های مستقیم، خیس شدن و … از آن ها محافظت می‌کند.
مجموعه سیستم تعلیق و جلوبندی ماشین در کنار هم تعادل را در حالت حرکت و سکون برای خودرو فراهم می‌آورند. سلامت عملکرد این سیستم ها، راحتی و آسایش سرنشینان را به دنبال خواهد داشت. هنگام حرکت در مسیرهای ناهموار و جاده‌های پرپیچ و خم، سیستم جلوبندی موظف است با ایجاد حالت تعادل در خودرو مانع از تکان و لرزش های شدید شده و حرکتی نرم و روان را به وجود آورد.
کاربرد سیستم جلوبندی ماشین چیست؟
خودرو برای حرکت در طول جاده ها و خیابان ها نیاز به سیستم دارد که امکان چرخش راحت‌تر در سر پیچ‌ها و حرکت نرم و روان در مسیرهای ناهموار را فراهم آورد. کاربرد اصلی سیستم جلوبندی ماشین نیز ایجاد همین تعادل و راحتی در زمان رانندگی است. در نتیجه احساس خوبی را برای راننده و سایر سرنشینان ایجاد می‌کند.
اجزای تشکیل دهنده جلوبندی خودرو کدام‌اند؟
سیستم جلوبندی خودرو شامل مجموعه‌ای از قطعات است که با هماهنگی یکدیگر فعالیت می‌کنند. قطعا بروز مشکل در عملکرد هر یک از این قطعات، در کار دیگر بخش‌ها نیز تاثیر گذاشته و حرکت ماشین را از حالت نرم و روان خارج می‌سازد. در ادامه هر یک از قطعات این سیستم را به طور مجزا معرفی نموده و وظایفش را بررسی می‌کنیم:
1- فنر و کمک فنرها
فنر یکی از بخش‌های مهم سیستم جلوبندی ماشین است که وظیفه آن کاستن شدت ضربات به اتاق خودرو در زمان حرکت است. فنرها دارای حالت ارتجاعی بوده و ارتعاش پذیری و انعطاف پذیری بالایی دارند. به همین منظور وزن کابین ماشین را به خوبی کنترل نموده و هنگام رانندگی در جاده‌های ناهموار مانع از ورود ضربه‌های سنگین به اتاقک و سرنشینان می‌شود. امروزه سه مدل فنر با نام‌های لول، پیچی و تخت در بازار وجود دارد که متداول‌ترین آن‌ها فنر لول است.
کمک فنر نیز موظف است نوسانات وارده را کنترل نموده و آن‌ها را از بین ببرد. محل قرارگیری آن در نزدیکی چرخ‌های ماشین است. کمک فنر اهرمی، هیدرولیکی، بادی (یا گازی)، هیدرواستاتیکی و تلسکوپی انواع کمک فنرهای موجود در بازار هستند.
2- سیستم تعلیق
سیستم تعلیق در واقع همان سیستم فنربندی خودرو است. این سیستم یکی از بخش‌های جلوبندی خودرو است. وظیفه آن ممانعت از انتقال تکان‌ها و لرزش‌های شدید ناشی از حرکت در مسیرهای ناهموار به اتاقک ماشین می‌باشد. علاوه بر این سیستم تعلیق می‌کوشد اصطکاک موثری میان چرخ‌ها و سطح جاده به وجود آورده و هدایت و کنترل ماشین را بهبود بخشد.
3- سیبک ها
سیبک ها ظاهری کروی شکل داشته و برخی آن‌ها را گوی و کاسه نیز می‌نامند. سیبک چرخ‌های ماشین را به سیستم تعلیق متصل نموده و منجر به چرخیدن آن‌ها می‌شود. این قطعه در جهت محور مختصات xyz چرخش داشته و امکان فرمان دهی به قسمت جلویی خودرو را فراهم می‌آورد. روش کار به این صورت است که با چرخش فرمان، سیبک نیز به همان سمت می‌چرخد.
از دیگر وظایف سیبک ها می‌توان به کاهش نسبی نوسانات ناشی از رانندگی در جاده‌های ناهموار، تحمل بخشی از وزن ماشین و ممانعت از اصطکاک میان قطعات جلوبندی خودرو اشاره نمود.
4- اکسل
اکسل همان محور مرکزی چرخ یا دنده است. این قطعه توسط یاتاقان ثابت نگه داشته شده است. به این ترتیب چرخ یا دنده به راحتی به دور آن گردش می‌کنند.
5- سگ دست
سگ دست اصلی‌ترین بخش در سیستم جلوبندی خودرو است. این قطعه ظاهری لولا مانند داشته و کار نگهداری چرخ ها و چرخش آن‌ها روی محور فرمان را به عهده دارد. در باب اهمیت بالای سگ دست باید بگوییم، تمام اجزای سیستم تعلیق، چرخ و سیستم جلوبندی ماشین بر روی سگ دست سوار می‌شوند.
6- شغال دست
شغال دست یکی دیگر از قطعات جلوبندی خودرو است. این قطعه سیبک فرمان ماشین، میل فرمان و میل کمک را بر روی خود دارد.
7- میل تعادل
میل تعادل یا میل موج گیر برای افزایش تعادل ماشین و جلوگیری از چپ کردن آن در پیچ ها به کار گرفته می‌شود. این میل، تعادل را میان چرخ ها در زمان حرکت تقسیم نموده و هنگام عبور از پیچ ها به ویژه در سرعت بالا، مانع از خم شدن خودرو به سمت بیرون پیچ می‌شود.
8- طبق ها
طبق ها قطعاتی بازویی شکل در سیستم جلوبندی خودرو هستند. طبق ها اتصال شاسی خودرو به سیستم تعلیق را فراهم می‌آورند.
9- رام
رام قطعه ای فلزی است که تمام بخش‌های جلوبندی ماشین را به اتاقک آن متصل می‌کند.
10- چرخ ها
چرخ ها به عنوان یکی از بخش های مهم در جلوبندی ماشین دارای پارامترهای مختلفی هستند که باید به آن‌ها اهمیت داده شود. از جمله این پارامترها می‌توان به بالانس بودن چرخ ها، آج های سطح لاستیک، میزان ساییدگی لاستیک و … اشاره نمود.
جنس جلوبندی از چیست؟ و تا چه حد مقاومت دارد؟
سیستم جلوبندی ماشین موظف است وزن خودرو و فشار ناشی از نیروهای وارد شده از مسیر را به خوبی تحمل نماید. بنابراین در ساخت آن باید از متریال باکیفیت و مرغوبی استفاده شود تا مقاومت کافی را در برابر فشارهای وارده داشته باشد. امروزه قطعات این سیستم را از جنس فولاد تهیه می‌کنند. علاوه بر این حالتی ارتجاعی در آن ایجاد می‌کنند تا لرزه و نیروهای وارد آمده را تاب آورد.
یک سیستم جلوبندی ارزان قیمت حدودا 6 ماه به طور سالم کار خواهد کرد. حتی در صورتی که ماشین مورد نظر کم مصرف باشد.
علائم خرابی جلوبندی ماشین چیست؟
بروز مشکل در خودرو و سیستم جلوبندی آن، علائم به خصوصی دارد. با توجه به این علائم می‌توان در کوتاهترین زمان مشکل را شناسایی و برای رفع آن اقدام نمود. به همین منظور در ادامه برخی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی جلوبندی ماشین را با هم بررسی می‌کنیم:
1- شنیدن صداهای ناهنجار از قسمت جلوی خودرو
شنیدن صداهای ناهنجار و نامتعارف از بخش جلویی خودرو نشانه‌ای از بروز مشکل در بخش جلوبندی است. در حقیقت این صداها ناشی از خرابی فنر، کمک فنر و میل تعادل می‌باشد. اما شنیدن صدای سوت مانند از قسمت جلو ماشین در زمان پیچیدن حاکی از خرابی بلبرینگ های چرخ خواهد بود.
2- لرزیدن فرمان ماشین
گاهی هنگام رانندگی با سرعت بالا شاهد لرزش های شدید فرمان خودرو هستیم. در این مواقع دو احتمال وجود دارد. احتمال کاهش باد لاستیک ها و بالانس نبودن آن‌ها اولین موردی است که باید بررسی شود. در صورت عدم رفع مشکل، باید به سراغ رفع سیبک ها در قسمت جلوبندی ماشین بروید.
3- عدم تعادل و انحراف خودرو هنگام حرکت
اگر هنگام حرکت و رانندگی با خودرو شاهد انحراف آن به یک سمت بوده و احساس عدم تعادل دارید، مشکل مربوط به بخش جلوبندی و تنظیم نبودن آن می‌شود. برخی رانندگان نیز معتقدند در زمان حرکت احساس ول شدگی در قسمت جلویی ماشین دارند. این مشکل نیز ناشی از معیوب بودن سیستم جلوبندی خودرو است.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است به تعمیرکاران مربوطه مراجعه نمایید تا مشکل برطرف شود. در واقع حفظ سلامت سیستم جلوبندی خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است. همان طور که روغن موتور یا ترمز ماشین را تعویض می‌کنید، بایستی جلوبندی و قطعات آن را هم به صورت دوره‌ای سرویس نمایید.
دلایل خرابی جلوبندی خودرو چیست؟
قطعا دلایل متعددی در خراب شدن جلوبندی خودرو و برهم خوردن تعادل ماشین موثر هستند. با شناخت این دلایل شاید بتوان تا حدودی از بروز مشکلات بزرگ‌تر در آینده نزدیک جلوگیری نمود:
1- لاستیک های خراب
کیفیت و میزان ساییدگی آج لاستیک ها در کنار نحوه قرارگیریشان از جمله مواردی هستند که در سلامت سیستم جلوبندی ماشین تاثیر مستقیم دارند. به عبارت دیگر میزان ساییدگی آج لاستیک چپ و راست، تا حدودی باعث لرزش در غربیلک خواهد شد. از این رو باید کیفیت لاستیک ها و سبک آج آن‌ها را هنگام خرید بررسی نمود.
2- عدم بالانس چرخ ها
بالانس نبودن چرخ های ماشین منجر به لرزش در سیستم فرمان می‌شود. اگر این مشکل در زمان کوتاهی برطرف نگردد، منجر به خرابی جلوبندی خودرو خواهد شد.
3- کافی نبودن عملکرد میل تعادل
میل تعادل به کمک دو بوش درون سیستم جلوبندی قرار گرفته است. این بوش ها در کارکرد بدون سروصدا و آرام سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو نقش پررنگی دارند. بنابراین با خراب شدنشان، غربیلک فرمان شروع به لرزش می‌کند. در این شرایط اصطلاحا می‌گویند فرمان می‌زند.
4- خرابی بلبرینگ ها
تنظیم بلبرینگ چرخ در سلامت و افزایش طول عمر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت خراب شدن بلبرینگ ها، صدایی خاص و شبیه به سوت از سوی چرخ به گوش رسیده و نشان از عدم تنظیم جلوبندی است.
5- سیبک خراب
اگر سیبک دچار خرابی شده و یا در جای خود لق بزند، شاهد لرزش و زدن فرمان ماشین خواهیم بود. در واقع سیبک در زمان حرکت خودرو نباید به صورت عمودی جابجا شود.
6- آسیب به شاسی خودرو
آسیب دیدن شاسی خودرو یکی دیگر دلایل خرابی جلوبندی ماشین است. در واقع خودرویی که هنگام تصادف دچار ضربه در بخش شاسی شود، به سرعت تنظیمات اولیه کارخانه و ابعاد شاسی آن تغییر خواهد نمود. به طوری که بازگرداندن آن به حالت اولیه کاری سخت و حتی در برخی مواقع غیرممکن است. در این شرایط شاهد انحراف و کشیدن فرمان به یک سمت، خراب شدن سریع پلوس ها، پاره شدن گردگیر و … خواهیم بود.
7- خرابی بازوی سگ دست
خراب شدن بازوی سگ دست منجر به انحراف در خودرو می‌شود. به طوری که هنگام حرکت شاهد کشیده شدن ماشین به یک سمت خواهید بود. البته باید بگوییم که هزینه تعمیر و تعویض سگ دست گران نیست.
8- فنر و کمک فنر ضعیف
ضعیف شدن فنر و کمک فنر از دیگر دلایلی است که موجب خرابی جلوبندی خودرو می‌شود. اگر فنر و کمک فنر کارایی خود را از دست بدهند، هدایت و کنترل ماشین سخت خواهد شد. در نتیجه فرمان به یک سمت کشیده می‌شود.
9- خرابی ترمز
اگر ترمز تنظیم نبوده و نیروی آن به طور یکسان میان چرخ ها تقسیم نشود. هنگام ترمز گرفتن، یکی از چرخ ها تحت فشار بیشتر قرار گرفته و فرمان به یک سمت منحرف می‌شود.
عمر مفید جلوبندی خودرو چقدر است؟
عمر متوسط سیستم جلوبندی در خودرویی که هر روز مسیری را طی می‌کند، حدودا 6 ماه است. البته این در حالی است که خودرو مورد نظر دائما در مسیرهای بسیار خراب و ناهموار در حال حرکت باشد. اما برای یک خودرو با طی کردن مسیرهای نسبتا کوتاه و هموار در سطح شهر، طول عمر مفید جلوبندی حدود 1.5 سال خواهد بود. اما پس از گذشت این زمان باید حتما برای سرویس و حتی در مواقعی تعویض آن به تعمیرکار مراجعه کنید.
هر چند مدت یکبار باید جلوبندی خودرو را چک کرد؟
به طور معمول پیشنهاد می‌شود، هر 3 ماه یکبار برای چک کردن و آچارکشی سیستم جلوبندی خودرو به تعمیرکار مراجعه نمایید. البته اگر علائمی که در بالا ذکر کردیم را در ماشینتان مشاهده می‌کنید، نباید فرصت را از دست دهید. بلکه در اسرع وقت برای تعمیر و بررسی خودرو اقدام نمایید.
تعمیر جلوبندی ماشین بهتر است یا تعویض آن؟
در گذشته سیستم جلوبندی دارای متریال بسیار سختی بود. از این رو با جوشکاری یا چکش کاری امکان رفع مشکل و تنظیم مجدد آن وجود داشت. اما در خودروهای امروزی سیبک های روغنی و سگ دست های بسیار خشک چدنی این امکان را از تعمیرکاران گرفته‌اند. به طوری که حتی با تعمیر جلوبندی لازم است بارها به تعمیرگاه مراجعه نموده و زمان زیادی را صرف آن کنید. بنابراین توصیه می‌شود در صورت خرابی، قطعه معیوب و یا حتی کل سیستم جلوبندی را تعویض کنید.
آیا جلوبندی ماشین‌های سنگین با ماشین‌های سواری تفاوت دارد؟
بدیهی است که وزن ماشین‌های سنگین حدودا 5 تا 8 برابر ماشین‌های سواری است. در واقع اگر یک ماشین سواری دارای وزنی معادل 6 تن باشد، ماشین سنگین حدودا 30 تا 48 تن وزن خواهد داشت. بنابراین لازم است در خودروهای سنگین از سیستم جلوبندی قدرتمندتری استفاده شود تا قادر به تحمل وزن آن‌ها باشد. در غیر این صورت سیستم تعلیق و جلوبندی امکان تحمل فشار ناشی از وزن ماشین را نداشته و تعادل خود را از دست می‌دهد.
آیا موتورسیکلت هم جلوبندی دارد؟
موتورسیکلت نیز همچون ماشین هنگام حرکت در طول خیابان‌ها و جاده‌ها نیازمند حفظ تعادل و راحتی سرنشینان است. بنابراین در آن‌ها از کمک فنرهای 2 شاخه در قسمت جلویی و همین طور در قسمت چرخ عقب استفاده می‌شود. هر چند سیستم تعلیق موتور سیکلت قطعات کمی داشته و نمی‌توان آن را جلوبندی نامید. اما با این حال وجود این کمک فنرها برای حفظ تعادل موتور الزامی است.
آیا هواپیما دارای جلوبندی است؟
برخلاف تصور بسیاری از افراد، هواپیما نیز دارای سیستم جلوبندی است. این سیستم به واسطه تحمل وزن بالای هواپیما، بسیار قدرتمند و بزرگ است. در واقع هواپیما پیش از شروع پرواز باید روی باند حرکت نموده تا به سرعت مناسب پرواز دست یابد. در این زمان اگر به چرخ های آن دقت کنید، به راحتی می‌توان سیستم جلوبندی آن را مشاهده نمود.
آیا در تانک‌ها جلوبندی استفاده می‌شود؟
سخن پایانی
در این مقاله آموختیم سیستم جلوبندی خودرو چه وظایفی دارد و خرابی آن چه مشکلاتی در ماشین به وجود می‌آورد. حال از شما می‌پرسیم که آخرین باری که جلوبندی ماشینتان نیاز به تعمیر و تعویض پیدا کرد، چه وقت بود؟ آیا این مشکل نشانه خاصی داشت؟
سوالات متداول💡