پلوس ماشین یکی از قطعات سیستم دیفرانسیل است که وظیفه انتقال نیروی موتور به سمت چرخ ها را بر عهده دارد. این قطعه رابطی میان دیفرانسیل و محور اصلی چرخ های ماشین است. در مقاله پیش رو به معرفی دقیق اجزای آن، عملکرد و علل خراب شدنش خواهیم پرداخت.
پلوس ماشین چیست؟
ماشین برای به حرکت درآمدن نیاز به انتقال نیروی موتور به چرخ ها را دارد. نیروی محرکه موتور برای رسیدن به چرخ ها مسیر مشخصی را از کلاچ، گیربکس، میل گاردان و در نهایت دیفرانسیل طی می کند. پلوس ماشین به عنوان یکی از قطعات مهم در قسمت جلوبندی خودرو، در واقع میله ای درون دیفرانسیل و متصل کننده آن به محور چرخ ها است. بسته به نوع دیفرانسیل، این قطعه می تواند به روی محور چرخ های جلو، عقب و یا هر دو محور قرار گیرد. این میله موظف است نیروی رسیده به دیفرانسیل را بدون کم و کاست به چرخ ها انتقال دهد. در نتیجه خودرو به حرکت در می آید.
محل قرار گرفتن پلوس ماشین کجاست؟
پلوس ماشین نوعی میله است که میان سیستم دیفرانسیل و چرخ ها قرار می گیرد. در واقع به عنوان اتصال بین این دو بخش عمل می کند. برای برقراری اتصال میان دیفرانسیل و هر یک از چرخ ها، پلوس جداگانه ای در دو طرف دیفرانسیل نصب می شود. اتصال این قطعه میله مانند به چرخ ها نیز حالتی متحرک و مفصل گونه دارد. به همین سبب در زمان دور زدن ماشین و چرخش لاستیک ها، احتمال شکستن این قطعه کاهش می یابد.
پلوس از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
پلوس ماشین با وجود کوچک بودن از بخش های متعددی تشکیل شده است. این اجزا موظف هستند در عین هماهنگی با یک دیگر و برقراری اتصال میان دیفرانسیل و چرخ ها، نیروی چرخشی محرکه را با کمترین میزان اتلاف به چرخ ها منتقل کنند. برای آشنایی بیشتر اجزای این قطعه انتقال دهنده نیرو به چرخ ها را در ادامه بررسی می کنیم:
سرپلوس
سرپلوس همان قطعه متحرک و مفصل مانندی است که به چرخ ها وصل می شود. این قطعه جهت ایجاد امکان چرخش پیچشی پلوس را در زمان دور زدن ماشین فراهم می آورد. نقش اصلی این بخش را می توان آخرین مرحله در انتقال نیروی موتور به چرخ ها دانست.
مشعلی
مشعلی وظیفه دارد سه شاخه داخلی پلوس ماشین را در جای درست قرار داده و آن را به دیفرانسیل و گیربکس متصل نماید. البته سه شاخه خود درون جعبه دنده جای می گیرد.
گردگیر
پلوس ماشین در قسمتی قرار دارد که به طور مداوم با گرد و خاک و آلودگی در ارتباط است. این گرد و خاک می تواند به داخل اجزای آن نفوذ کرده و عملکردش را دچار مشکل کند. گردگیر قطعه ای لاستیکی و مخروطی مانند است که به جهت محافظت از بخش های مختلف پلوس که نیازمند روغن کاری و گریس کاری هستند، از جمله سرپلوس، سه شاخه و مشعلی به کار گرفته می شود. با این وجود لازم است هنگام سرویس های دوره ای خودرو گردگیر را مورد ارزیابی قرار داد. تا اگر دچار آسیب شده، نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
سه شاخه
سه شاخه یکی دیگر از اجزای این قطعه است که عمل تامین حرکت طولی پلوس را در کنار حرکت چرخشی سرپلوس انجام می دهد. یکی از وظایف این قطعه کمک به عبور راحت و بی دردسر خودرو از روی ناهمواری های جاده ای است. محل قرار گیری سه شاخه درون سرپلوس بوده و با چرخ ها و مشعلی درگیر می باشد. لازم به ذکر است که خراب شده این قطعه موجب لرزش در خودرو در حال حرکت می شود.
میل پلوس
میل پلوس میان دو سرپلوس قرار گرفته و انعطاف لازم را در این قطعه به وجود می آورد. برخی آن را شافت هم می نامند. ماهیت این میله به گونه ای است که فشار زیادی را متحمل می شود. از این رو معمولا به طور قطور و از آلیاژهای محکم تولید می گردد.
به توجه به توضیحات بالا در میابیم که سه شاخه و گردگیر قطعاتی هستند که به طور مشابه دورن دو سر پلوس ماشین قرار دارند. شافت وظیفه اتصال این دو را بر عهده داشته و مشعلی هم در سمت اتصال آن به گیربکس و دیفرانسیل قرار دارد. جهت اتصال پلوس خودرو به دیفرانسیل هم یک هزار خار دنده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
پلوس ماشین دارای چه مدل هایی است؟
در خودرو های قدیمی پلوس شبیه یاتاقان های ساچمه ای بود. در نتیجه به کمک این ساچمه ها عملیات انتقال نیرو را انجام می داد. اما در خودرو های مدرن امروزی نحوه عملکرد آن متفاوت است. درون مدل های نسل جدید سه شاخه ای مخصوص انتقال نیرو تعبیه شده است. این مدل می تواند نیرو را بهتر کنترل نموده و دقیقا به میزان نیاز راننده به چرخ ها انتقال دهد.
در کنار این ها در دیفرانسیل خودرو می توان محور محرک را چرخ های جلو یا عقب انتخاب کرد و یا این که هر دو محور چرخ ها متحرک باشند. بر این اساس عملکرد پلوس متفاوت خواهد بود. در ادامه این ساختار را به صورت مجزا ارزیابی می کنیم:
پلوس ماشین در دیفرانسیل محور عقب
در خودرو هایی که محور محرکشان چرخ های عقب است، انتقال قدرت موتور به چرخ ها از طریق گیربکس و میل گاردان به سمت دیفرانسیل صورت می گیرد. سپس پلوس ها به عنوان رابط دیفرانسیل و چرخ ها، نیروی چرخشی را به محور محرک چرخ ها منتقل می کنند. در این مدل دیفرانسیل نیز درون یک سیستم و پوسته جداگانه به روی اکسل عقب خودرو قرار دارد. از این رو به این خودرو ها دیفرانسیل عقب یا محور عقب می گویند.
پلوس ماشین در دیفرانسیل محور جلو
در ماشین هایی که دیفرانسیل جلو یا محور محرک جلو هستند، دیفرانسیل درون جعبه دنده قرار دارد. به همین دلیل معمولا گیربکس این مدل از محور عقب ها بزرگ تر است. از این رو دیگر نیز با میل گاردان نیست و حذف آن می تواند به کاهش وزن ماشین منجر شود.
در این خودروها مسیر انتقال نیرو از موتور مستقیما به گیربکس و پس از آن دیفرانسیل صورت می گیرد. سپس نوبت به پلوس ماشین می رسد که نیروی چرخشی را به چرخ ها انتقال دهد. در این روش احتمال هدر رفت قدرت و نیروی محرکه کاهش یافته و انتقال قدرت با سرعت بیشتری انجام می شود.
البته باید بدانید در خودروهایی که گیربکس آن در وسط قرار ندارد، طول پلوس ها یکسان نبوده و می تواند کوتاه و بلند باشد. این سیستم بیشتر در ماشین های دیفرانسیل جلو یا دو دیفرانسیل پیاده سازی می شود. لازم به ذکر است که نحوه عملکرد پلوس و دیفرانسیل در انتقال نیرو و محل قرار گیری آن ها در خودروهای دو محور متحرک مانند ماشین محور جلو متحرک می باشد.
وظیفه پلوس خلاص کن چیست؟
در ماشین هایی که دو دیفرانسیل هستند، استفاده مداوم از چهار چرخ خودرو برای حرکت در سطح شهر یا جاده ها اصطکاک زیادی به دنبال دارد. در نتیجه طول عمر مفید قطعات ماشین به شدت کاهش می یابد. از این رو سیستمی با نام پلوس خلاص کن طراحی شد که بتواند استفاده از محورهای محرک را تحت کنترل راننده قرار دهد. در این خودروها به طور معمول تنها یک محور ماشین که همان محور عقب است، به کار گرفته می شود. اما زمانی که قصد حرکت در مناطقی مانند باتلاق ها، برف سنگین، جنگل های خزه ای، کوه ها و حتی سراشیبی های تند جاده ای را داشته باشید. می توان قفل پلوس خلاص کن را آزاد نمود، تا به این ترتیب خودرو به صورت دو محور متحرک درآید. در این حالت قدرت اتومبیل بیشتر شده و بهتر می تواند راننده را برای حرکت در مسیرهای سخت یاری برساند.
پلوس خلاص کن در واقع نوعی چرخ دنده است که بر روی محور جلو نصب شده و انتقال حرکت از پلوس به چرخ ها را قطع می کند. زمانی که قفل آن را باز کنید، از مدار خارج شده و دیگر مانعی برای انتقال نیروی چرخشی به تایرهای جلو نیست. در نتیجه ماشین به صورت دو دیفرانسیل کار خواهد کرد.
لازم به ذکر است که پلوس خلاص کن در خودروهایی که به صورت دائم دو دیفرانسیل است، وجود ندارد. بلکه آن را در ماشین هایی با قابلیت چهار چرخ متحرک غیر دائم می توان یافت. امروزه به این خودرو ها 4WD یا AWD می گویند. 4WD ماشین هایی هستند که برای آزادسازی قفل پلوس خلاص کن باید به صورت دستی عمل نمود. اما در AWD این عمل به طور اتوماتیک اجرا می شود.
علل خراب شدن پلوس ماشین چیست؟
عوامل متعددی در خراب شدن پلوس ماشین موثر هستند. برخی از این موارد را در ادامه بیان می کنیم. تا راهی برای افزایش طول عمر آن بیابید:
- آسیب دیدن گردگیر و پاره شدنش موجب نفوذ گرد و خاک به درون قطعات پلوس شده و خرابی آن را در پی دارد.
- رانندگی صحیح به معنای استفاده از دنده های درست در مسیرهای مختلف است. اگر این امر را رعایت نمی کنید، به زودی در انتظار خراب شدن پلوس ماشینتان باشید.
- چک کردن مداوم سرپلوس ها در سرویس های دوره ای ماشین بسیار مهم است. اگر از این کار غفلت کنید احتمال آسیب دیدن این قطعه بالا می رود.
- ترمزهای مداوم و بیجا در کنار استفاده نادرست از ترمز دستی نیز از علت های موثر بر خرابی پلوس هستند.
- رها نمودن ناگهانی کلاچ موجب ضربه ناگهانی به ماشین شده و در پی آن طول عمر پلوس کاهش می یابد.
- بکسل کردن خودروهای خراب و یا وسایلی که وزنشان بیشتر از ماشین شماست هم می تواند عاملی برای آسیب دیدن پلوس باشد.
- استارت زدن خودرویی که از قبل روشن است هم بر خراب شدن قطعه اتصال دهنده چرخ ها و دیفرانسیل بی تاثیر نیست.
- روشن کردن مداوم ماشین به کمک هل دادن، دلیل دیگر بر خرابی زود هنگام پلوس است.
- انجام برخی حرکات نمایشی مانند take off کردن هم دلیل موثری بر خراب شدن این قطعه هستند.
- در پایان هم باید شل بستن یا بیش از حد سفت بستن پیچ های پلوس ماشین را عاملی بر خرابی آن دانست.
علائم نشان دهنده خرابی پلوس چیست؟
نشانه های مختلفی برای شناخت خرابی پلوس ماشین وجود دارد. از جمله این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اگر زمانی که فرمان خودرو را به سمت راست یا چپ می چرخانید و صدایی تق تق می شنوید. به احتمال زیاد سرپلوس ها دچار آسیب شده اند. در صورتی که این صدا را با چرخش فرمان به هر دو طرف می شنوید، هر دوی آن ها خراب است. اما شنیدن صدا تنها از یک سمت به معنای خراب شدن سرپلوس همان سمت می باشد.
- اگر در زمان رانندگی با سرعت بالا، شاهد لرزش اتاق ماشین و یا دسته دنده بودید، باز هم باید مبنا را بر خراب شدن قطعه انتقال نیرو به چرخ ها بگذارید.
- در صورتی که هنگام فشردن پدال گار و یا کم کردن فشار پا از روی پدال گاز، صداهای تقه مانند به گوشتان می رسد، نشانه ای از خراب شدن سرپلوس ها خواهد بود.
- علاوه بر این موارد بهتر است در فواصل زمانی مشخص نسبت به بازدید از گردگیر و سرپلوس ماشین اقدام کنید. این عمل به بهبود شرایط و افزایش طول عمر این قطعه منجر می شود.
خراب شدن پلوس ماشین چه خطراتی در پی دارد؟
در صورت آسیب دیدن و خراب شدن پلوس ماشین خطرات زیادی برای خودرو و سرنشینان آن به دنبال خواهد آمد. بنابراین لازم است به سرعت ایراد را شناسایی نموده و نسبت به رفع آن اقدام کنید. برای درک بهتر این موضوع برخی از مهمترین خطراتی که آسیب این قطعه می تواند در پی داشته باشد، را برایتان گردآوری کرده ایم:
- در پلوس های ساچمه ای، احتمال شکستن و خرد شدن ساچمه ها در پی خرابی آن وجود دارد. این اتفاق منجر به قفل شدن ناگهانی چرخ ها و حتی فرمان ماشین به هنگام رانندگی می شود.
- عدم توجه به خرابی این قطعه در نهایت منجر به آسیب دیدن گیربکس ماشین می شود. این پدیده علاوه بر هزینه های سنگین تعمیری که بر گردن مالک خودرو می گذارد، می تواند به خراب شدن دیگر قطعاتی که با گیربکس در ارتباط هستند هم منجر شود.
در صورت عدم تعمیر به موقع لقی پلوس ها، احتمال واژگونی و چپ شدن ماشین در سرعت های بالا نیز وجود دارد. این حادثه خطرات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. این مشکل در ماشین های سبک وزنی مانند پراید و 206 بیشتر به چشم می خورد. بنابراین لازم است برای تعمیر پلوس ماشین پراید و پلوس ماشین 206 در اولین فرصت اقدام کنید.
سخن پایانی
پلوس ماشین یکی از قطعات مهم در سیستم جلوبندی است. خراب شدن این قطعه می تواند مانعی بر حرکت خودرو باشد. علاوه بر این در صورت عدم اقدام به موقع برای رفع آسیب های آن، حوادث ناگواری مانند واژگونی ماشین رخ خواهد داد. به همین سبب لازم است بر انجام سرویس های دوره ای برای چک کردن اجزای این قطعه اعم از سرپلوس ها و گردگیر تاکید نماییم. همچنین در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی این قطعه همچون شنیدن صدای تق تق باید به سرعت نزد تعمیرکار رفته و در پی رفع ایراد باشید.
آیا تا به حال تجربه خراب شدن پلوس ماشین را داشتید؟ چه علائمی شما را از بروز این مشکل آگاه ساخت؟
سوالات متداول💡