خرابی خودرو به خصوص در طول یک سفر، مشکلات زیادی به بار می‌آورد. در این شرایط باید ماشین را به منتهی الیه راست جاده (خیابان) منتقل کنید. سپس در پی یافتن علت مشکل و تماس با تعمیرکار ماهر جهت رفع آن باشید.
در این مقاله رادار به علل و نشانه‌های خرابی خودرو می‌پردازیم تا اگر زمانی ماشینتان دچار ایراد شد، بتوانید منشا آن را پیدا کنید.
13 خرابی عمومی خودرو
شناخت و آگاهی درباره خرابی خودرو تا حد زیادی در نگه‌داری صحیح و اصولی از ماشین تاثیرگذار است. بنابراین در ادامه 13 مورد از خرابی‌های عمومی خودرو را بررسی کرده و برای هریک، راه‌حل مشکل را بیان می‌کنیم:
1- خراشیدگی رنگ و بدنه ماشین
بسیاری از رانندگان نسبت به خراشیدگی رنگ و بدنه ماشینشان حساس بوده و سریعا برای حل مشکل اقدام می‌کنند. اما گروه دیگری از افراد این خراش‌ها را جدی نگرفته و از کنار آن می‌گذرند. قطعا می‌دانید که از بین رفتن رنگ ماشین باعث ایجاد ظاهری نازیبا در آن می‌شود. اما واقعیت این است که تنها کاربرد رنگ بدنه، زیباسازی خودرو نیست. بلکه به عنوان یک لایه محافظتی از بدنه نیز به شمار می‌آید. طوری که از زنگ‌زدگی و خوردگی فلز بدنه در اثر مجاورت با رطوبت و آب جلوگیری می‌کند. حال اگر ایرادات و خراش‌های رنگ بدنه را درمان نکنید، در طول زمان شاهد زنگ زدن و خوردگی بدنه خواهید بود. اهمیت این موضوع زمانی خود را نشان می‌دهد که در یک تصادف، بدنه زنگ‌زده توانایی کافی برای دفع ضربه را ندارد. اینجاست که راننده و سرنشینان چوب پوسیدگی بدنه خودرو را می‌خورند.
2- سوختن لامپ‌های ماشین
سوختن لامپ‌های ماشین از جمله خرابی‌های عمومی است که امنیت سرنشینان را به خصوص در شب تهدید می‌کند. لامپ‌ها وظیفه روشن کردن فضای مقابل راننده در طول شب و اخطار به خودروهایی روبرو و پشت‌سر را برعهده دارند. حال اگر به هر دلیلی روشنایی خود را از دست بدهند، دیگر نمی‌توان در خیابان‌ها و جاده‌ها با دید کافی رانندگی کرد. علاوه بر این امکان هشدار به رانندگان دیگر درباره تغییر مسیر و ترمز زدن را نیز از دست خواهید داد. بنابراین لازم است در فواصل زمانی مشخص نسبت به بازدید از سلامت لامپ‌های خودرو اقدام کنید.
در گذشته لامپ‌های ماشین از نوع رشته‌ای بوده و پس از مدتی رشته‌های فنری داخل آن خشک و پاره می‌شد. در نتیجه لامپ از کار افتاده اصطلاحا می‌سوخت. لامپ‌های امروزی اما از تکنولوژی دیگری بهره‌مند بوده و طول عمر بالاتری دارند. با این حال این مدل‌ها نیز در طی زمان کارایی خود را از دست داده و می‌سوزند. قطعا تشخیص زودهنگام این خرابی خودرو و رفع آن به سلامت و ایمنی راننده و سرنشینان کمک زیادی می‌کند.
3- برجستگی‌های غیرعادی روی تایرها
یکی دیگر از انواع خرابی خودرو ، برجستگی‌های غیرعادی در سطح تایرهاست. این برجستگی‌ها ناشی از جدا شدن لایه‌های داخلی لاستیک و نفوذ هوا به داخل آن‌هاست. این مسئله موجب نازک‌تر شدن ضخامت ناحیه برجسته و افزایش احتمال ترکیدن تایر می‌شود. علاوه بر این در حین رانندگی، تکان‌های شدیدی به ماشین وارد کرده و خسارات جدی به اتصالات جلوبندی می‌زند. بنابراین باید به صورت دوره‌ای، لاستیک‌ها را بررسی کرده و از سلامت ظاهر آن‌ها اطمینان یافت.
مواردی از قبیل کیفیت پایین ساخت لاستیک، طول عمر آن، برخورد تایرها با موانع مختلف و … از جمله عوامل موثر در ایجاد برجستگی‌های غیرطبیعی تایر هستند.
4- صدای غیرعادی تسمه‌های موتور
قطعات داخلی موتور از طریق تسمه‌هایی با یک‌دیگر ارتباط دارند. در واقع این تسمه‌های نیروی موتور را به بخش‌های مختلف منتقل کرده و امکان حرکت ماشین را فراهم می‌آورند. کارکرد مداوم تسمه‌ها به خصوص در مجاورت گرمای موتور منجر به شکنندگی و ترک خوردن آن‌ها می‌شود. در نتیجه تسمه توانایی خود را از دست داده و ادامه کار بخش‌های مختلف موتور را غیرممکن می‌کند. از این رو باید علائم خرابی این تسمه‌ها را شناخته و در صورت مواجهه با آن‌ها برای حل مشکل اقدام نمود. از جمله این علائم می‌توان به شنیدن صداهای سوت‌مانند و غیرعادی از داخل کاپوت اشاره نمود.
پیشنهاد ما بر این است که در زمان‌های مشخصی به بررسی سطح ظاهری تسمه‌های موتور بپردازید. در صورتی که هر گونه ترک و شکنندگی در سطح آن‌ها مشاهده نمودید، برای تعویض تسمه اقدام کنید. این کار به پیشگیری از خرابی خودرو و خسارات بعدی آن کمک می‌کند.
5- دودهای خروجی از اگزوز
سیستم اگزوز ماشین وظیفه هدایت گازهای ناشی از احتراق موتور به سمت بیرون را دارد. از این رو بررسی دودهای خروجی از اگزوز اطلاعات دقیقی راجع به خرابی خودرو در اختیار ما می‌گذارد. این دودها می‌توانند در رنگ‌های سفید، سیاه و آبی باشند، که هر کدام نشان از مشکلی به خصوص دارد. به طور مثال دود سیاه‌رنگ ناشی از احتراق ناقص در موتور است. علاوه بر رنگ دود، بوی آن هم نشان از مشکلات داخلی ماشین دارد. در واقع اگر دود اگزوز، بوی بدی داشته و چشمتان را می‌سوزاند، به معنای ایراد در سیستم سوخت‌رسانی و برق خودروست. بنابراین باید در زمانی کوتاه برای حل آن اقدام نمود.
در مقاله انواع دود اگزوز به طور مفصل درباره رنگ گازهای خروجی از اگزوز ماشین و عوامل ایجادکننده آن صحبت کرده‌ایم.
6- عدم تعویض راحت دنده‌ها
یکی دیگر از انواع خرابی خودرو در ماشین‌های گیربکس دستی، عدم تعویض راحت دنده‌هاست. این مشکل می‌تواند ناشی از تنظیم نبودن کلاچ، کاهش میزان روغن واسکازین گیربکس، خرابی دنده‌های برنجی گیربکس و حتی خرابی دیسک و صفحه باشد. اما منشا این مشکل هر چه که باشد، باید بدانید بی‌توجهی به آن موجب افزایش هزینه تعمیر می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم هرگاه با تعویض سخت دنده‌ها و صدای ناهنجار (شبیه به زوزه) هنگام تغییر دنده مواجه شدید، سریعا به تعمیرگاه مراجعه کنید.
7- لرزش فرمان ماشین
لرزش فرمان ماشین را نیز می‌توان در زمره انواع خرابی خودرو دانست که باید در زمان کوتاهی برطرف شود. زیرا ممکن است باعث انحراف ماشین از مسیر شده و خطرات جانی و مالی زیادی به همراه آورد. اما چه ایرادی در خودرو باعث لرزش فرمان می‌شود؟
اختلال در سیستم برق ماشین از جمله کوئل، شمع، وایرها و حتی زمان‌بندی موتور از دلایل لرزش فرمان هستند. همچنین ایراد سیستم جلوبندی، نامیزان بودن باد چرخ‌ها، کاهش مایع هیدرولیک فرمان و سلامت تسمه هیدرولیک در این مشکل تاثیرگذارند.
8- استشمام بوی سوختگی داخل کابین
استشمام بوی سوختگی داخل کابین یکی از خطرناک‌ترین انواع خرابی خودرو است. این مشکل اگر نادیده گرفته شود، احتمال آتش سوزی ماشین بسیار بالا خواهد بود.
اجزای الکتریکی خودرو توسط سیم‌های مسی روکش‌دار با هم متصل هستند. اگر روکش این سیم‌ها در اثر فرسودگی یا اتصالی از بین برود، بوی سوختگی غیرعادی درون کابین به مشام می‌رسد. در این شرایط باید سریعا ماشین را به مکان خلوتی منتقل کرده و آن را خاموش کنید. سپس اتصالات مثبت و منفی باتری را جدا کرده و تا زمان حل مشکل، آن را روشن نکنید. زیرا درون خودرو اجزای اشتعال‌زای زیادی وجود دارد که کوچکترین جرقه در آن، خسارات ناگواری به جای می‌گذارد.
9- روشن شدن چراغ چک
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی خودرو ، روشن شدن چراغ چک است. این چراغ با ایسیو ماشین در ارتباط بوده و در صورت تشخیص مشکل روشن می‌شود تا راننده را مطلع سازد. به طور کلی روشن شدن چراغ Check را می‌توان به خرابی در بخش‌های الکترونیک خودرو از جمله سنسورها مرتبط دانست. بنابراین نباید از کنار آن به راحتی عبور کرد. بلکه با مراجعه به تعمیرگاه و دیاگ زدن باید خطای ایسیو را شناسایی و برای رفع آن اقدام نمود.
10- خراب شدن پمپ بنزین
خراب شدن پمپ بنزین به معنای عدم سوخت‌رسانی صحیح به موتور و کاهش شتاب خودرو است. این مشکل معمولا در پمپ‌های فرسوده رخ می‌دهد که بیش از عمر مفیدشان فعالیت کرده‌اند.
جهت تشخیص خرابی خودرو از ناحیه پمپ بنزین باید به صداهای ماشین توجه کنید. یک پمپ سالم در زمان روشن بودن خودرو و رانندگی، صدای بسیار آرامی دارد. بنابراین اگر صدایی شبیه به ناله از سوی مخزن بنزین به گوشتان می‌رسد، احتمال خرابی پمپ سوخت وجود دارد. البته باید بدانید که کافی نبودن میزان سوخت در مخزن و یا استفاده از سوخت آلوده هم می‌تواند صدای ناله در پمپ ایجاد کند.
11- بالا نیامدن آمپر آب ماشین
دیگر خرابی خودرو که اغلب رانندگان از آن شکایت دارند، بالا نیامدن آمپر آب ماشین است. این مسئله باعث به خطر افتادن عملکرد موتور می‌شود. ضمن اینکه در زمستان نیز نمی‌توان از گرمای بخاری استفاده کرد. اما چه مشکلاتی باعث بالا نرفتن آمپر دمای آب در ماشین می‌شوند؟
خرابی سیستم بخاری خودرو، ایراد در ترموستات و حتی مشکل در ایسیو می‌تواند در زمره دلایل بالا نیامدن آمپر آب ماشین قرار گیرند.
12- ایراد در دینام خودرو
وظیفه دینام خودرو، تولید جریان برق مستقیم برای تامین انرژی الکتریکی خودرو و شارژ باتری است. این قطعه از یک پوسته فلزی، آرمیچر، دو عدد بالشتک، بوش، کلکتور و چند قطعه زغال تشکیل شده است. اگر هر یک از این اجزای داخلی دچار مشکل شوند، عملکرد دینام نیز با اختلال مواجه می‌شود. در نتیجه انرژی الکتریکی لازم در خودرو تامین نشده و شمع‌ها نمی‌توانند به درستی جرقه بزنند. این مسئله باعث کاهش شتاب خودرو و ایراد در عملکرد موتور می‌شود.
برای پیشگیری از بروز ایراد در دینام خودرو باید همواره به طول عمر آن توجه داشته و با هر بار تعویض روغن موتور، سلامت تسمه دینام را هم بررسی کنید. به این ترتیب از خرابی خودرو در اثر مشکلات دینام جلوگیری خواهید نمود.
13- خرابی سیستم ترمز خودرو
سیستم ترمز از جمله حیاتی‌ترین بخش‌های یک خودرو است که خرابی آن مشکلات زیادی به وجود می‌آورد. از جمله این موارد می‌توان به شنیدن صدای سوت و زوزه از سمت ترمز اشاره نمود. این مشکل در اثر اتمام لنت ترمز، پایین بودن کیفیت ساخت آن و قرار نگرفتن لنت‌ها در جای درست رخ می‌دهد.
از دیگر مشکلات ناشی از خرابی سیستم ترمز خودرو می‌توان به کشیده شدن ماشین به یک سمت اشاره نمود. یا حتی ممکن است گودالی بزرگ از روغن زیر خودرویتان تشکیل شود که بر اثر نشت روغن ترمز پیش آمده است.
نحوه عملکرد ترمز ماشین
سیستم ترمز در بیشتر خودروهای مدرن امروزی از نوع کاسه‌ای و یا دیسکی است. در ترمزهای دیسکی زمانی که پدال ترمز فشرده می‌شود، سیستم هیدرولیک فشار و ضربه‌ی وارد شده بر پدال را منتقل می‌کند. در نتیجه کالیپر باعث فشار آوردن لنت بر روی روتور شده و در نهایت سرعت خودرو به صفر رسیده و متوقف می‌شود.
روال کار در ترمزهای کاسه‌ای نیز به همین صورت است. با این تفاوت که هنگام انتقال ضربه پدال ترمز توسط سیستم هیدرولیک، لنت‌های ترمز به کاسه چرخ می‌چسبد. این کاسه به توپی چرخ متصل بوده و به این ترتیب سرعت ماشین کاهش یافته و متوقف می‌شود.
10 خرابی خودرو که ناشی از نقص سیستم ترمز هستند!
تا اینجا با تعدادی از خرابی‌های خودرو که علل مختلفی در بروز آن‌ها موثر بودند، آشنا شدیم. در این میان دانستیم نقص سیستم ترمز نیز یکی از عوامل خرابی خودرو است. برای شناخت بهتر این نقص‌ها در سیستم ترمز، 10 مورد از مهم‌ترین‌هایشان را بررسی می‌کنیم:
1- ایراد در لنت ترمز
فرسوده شدن لنت ترمز یکی از ایرادات سیستم ترمز است که در اثر آن مسافت ترمزگیری افزایش می‌یابد. در واقع زمانی‌که ترمز بیش از اندازه گرم می‌شود، سطح آن ترک برداشته و هنگام ترمز گرفتن صدایی تولید می‌کند. این صدا ناشی از برخورد دو قسمت فلزی ترمز به یک‌دیگر بوده و شبیه به جیرجیر و جیغ‌مانند است. در این شرایط باید لنت‌های ترمز را تعویض نمود. اما غفلت در تعویض آن‌ها علاوه بر کاهش ایمنی ترمز خودرو باعث آسیب دیدن روتور هم می‌شود.
2- نقص روتور یا دیسک ترمز
عملکرد درست ترمز در گرو صاف بودن سطح روتور است. در واقع اگر سطح روتور بر اثر حرارت بالا آسیب دیده باشد، هنگام ترمزگیری، پدال ترمز دائما بالا و پایین می‌رود. در نتیجه ترمز به درستی عمل نخواهد کرد.
توجه داشته باشید که سطح روتور آسیب دیده در اثر گرما به رنگ آبی و بنفش تغییر می‌کند.
3- فرسوده بودن روتور
فرسوده بودن روتور و تاب خوردگی آن نیز می‌تواند باعث خرابی ماشین شود. روتورهای تاب خورده در زمان ترمزگیری باعث مشکل در فرمان خودرو و لرزش آن می‌شوند. ضمن اینکه مسافت ترمزگیری افزایش یافته و یا ترمز ضدقفل پیش از موعد مقرر درگیر می‌شود.
فشار زیاد بر روتور در زمان رانندگی در خارج از شهر و به روی سطوح ناهموار و یا بکسل کردن دیگر خودروها از دلایل تاب برداشتن روتور هستند. علاوه بر این اگر بر روی روتور داغ، آب سرد پاشیده شود، فرم آن بهم ریخته و تاب برمی‌دارد.
4- نشت روغن ترمز
یکی دیگر از دلایل خرابی خودرو ، نشت روغن ترمز در بخش هیدرولیک آن است. این نشتی موجب کاهش سطح روغن ترمز و عمل نکردن ترمز می‌شود. برای تشخیص این مشکل باید به وضعیت پدال ترمز توجه کنید. اگر این پدال پایین‌تر از حد معمول باشد، نشان از وجود نشتی روغن ترمز است. علاوه بر این مشاهده لکه روغن بر کف پارکینگ نیاز یکی از نشانه‌های نشتی روغن ترمز می‌باشد.
5- چسبیدن لنت ترمز به روتور
دیگر علت خرابی خودرو را به چسبیدن لنت ترمز به روتور می‌توان نسبت داد. در حالت کلی کالیپر ترمز باعث می‌شود لنت‌های ترمز به سطح روتور بچسبند. در نتیجه خودرو پس از فشردن پدال ترمز می‌ایستد. اما اگر نگهدارنده و پین‌های گیره ترمز که حامل پیستون‌ها هستند، خراب شوند، لنت‌ها و روتور دائم درگیر می‌شوند. در نتیجه لنت‌ها و روتور بهم چسبیده و هنگام ترمز گرفتن، ماشین به یک سمت کشیده می‌شود. این اتفاق منجر به بالا رفتن دمای لنت‌ها و روتور شده و آن‌ها را فرسوده می‌کند. علاوه بر این موجب کاهش شتاب‌گیری خودرو نیز می‌شود.
بهتر است بدانید درگیر شدن دائمی لنت ترمز با سطح روتور بسیار خطرناک بوده و باید در کوتاه‌ترین زمان برطرف شود.
6- دود کردن ترمزها
یکی از خطرناک‌ترین ایراداتی که ممکن است در سیستم ترمز رخ دهد، دود کردن ترمزهاست. این مشکل معمولا در اثر داغ شدن بیش از حد لنت‌ها و سوختن آن‌ها رخ می‌دهد. گاهی نیز چکه کردن مایعات ماشین بر روی لنت‌ها سبب دود کردنشان می‌شود. در این شرایط احتمال برق افتادن لنت‌ها وجود داشته و لنت، آینه‌ای می‌شود. این مسئله بر عملکرد سیستم ترمز تاثیر منفی می‌گذارد.
7- Brake Fade
زمانی که اصطکاک میان روتور و لنت ترمز کم شود، Brake Fade رخ داده و قدرت ترمزگیری کاهش می‌یابد. این مشکل می‌تواند به صورت موقت و در اثر فعالیت زیاد سیستم ترمز و گرم شدن آن رخ دهد. طوری که پس از سرد شدن سیستم ترمز، عملکرد آن به حالت عادی باز می‌گردد. اما در برخی مواقع مشکل پیچیده‌تر بوده و اثر ترمزگیری به صورت طولانی مدت کاهش می‌یابد. در این شرایط باید لنت‌ها و روتور ترمز را تعویض نمود.
8- روشن شدن چراغ ترمز
روشن شدن چراغ ترمز حاکی از مشکلی جدی در سیستم ترمز خودرو به خصوص بخش هیدرولیک آن است. بنابراین با مشاهده روشن شدن این چراغ باید هرچه سریع‌تر سیستم ترمز ماشین بررسی و تعمیر شود. زیرا رانندگی با چنین ماشینی به هیچ‌وجه ایمن نبوده و بسیار خطرناک است. البته در برخی خودروها روشن شدن چراغ ترمز به معنای بالا بودن ترمز دستی نیز می‌باشد.
9- نقص شلنگ‌های خودرو
نقص شلنگ‌های انتقال‌دهنده روغن ترمز در خودرو نیز می‌تواند دلیل خرابی ماشین باشد. در این شرایط کالیپرها نمی‌توانند به طور یکنواخت عمل کرده و هنگام ترمز گرفتن، خودرو به یک سمت منحرف می‌شود. بنابراین باید سیستم ترمز چک شده و فشار روغن ترمز در کالیپرها بررسی شود.
10- ایراد در ترمز دستی ماشین
گاهی اوقات رانندگان پس از آغاز حرکت، فراموش می‌کنند ترمز دستی را آزاد نمایند. در نتیجه عملکرد ماشین با مشکل مواجه شده و حتی ممکن است سیستم ترمز نیز آسیب ببیند.
در صورتی که ماشینتان به سختی شتاب می‌گیرد و یا صدای سوت و جیرجیر به گوشتان می‌رسد، ابتدا ترمز دستی را چک کنید. البته اگر مدت زمان طولانی با ترمز دستی بالا رانندگی کرده باشید، ممکن است پس از آزاد کردن آن، خودرو دیگر حرکت نکند.
اقدامات مهم در زمان خرابی ماشین در جاده
اگر هنگام رانندگی در جاده ناگهان خودرویتان خراب شده و دچار ایراد شد، ابتدا باید خونسردی خود را حفظ نمایید. سپس مطابق روال زیر عمل نمایید:
- اگر در وسط یک بزرگراه هستید و خودرویتان از کار افتاد، باید سعی کنید ماشین را به کناری بکشید. برای این کار می‌توانید از خودروهای گشت راهنمایی و رانندگی و یا دیگر ماشین‌ها کمک بگیرید.
- اگر موفق شدید ماشین را به کنار خیابان یا بزرگراه منتقل کنید، حتما دستتان را از پنجره راننده بیرون آورید تا دیگر رانندگان متوجه شما شوند.
- اگر در تاریکی شب، ماشینتان خاموش شد، باید حتما یک لامپ درون خودرو روشن کنید. این کار به دیده شدن خودرو توسط دیگر رانندگان کمک زیادی می‌کند. در صورتی که ایراد از موتور نیست، بهتر است ماشین را روشن نگه دارید تا باتری خالی نشود.
- در صورتی که در طول روز دچار مشکل شده و ماشینتان خاموش شده است، چراغ راهنمای آن را روشن کنید. این کار به دیگر خودروها هشدار داده و آن‌ها را از خرابی ماشینتان مطلع می‌سازد.
- اگر از پس تعمیر خودرویتان برمی‌آیید، آن را به کنار خیابان و جایی که ترافیک روان‌تر است، منتقل کنید. سپس سعی کنید ایراد را در زمان کوتاهی برطرف سازید.
سخن پایانی
خرابی خودرو ، آن در زمان رانندگی و به صورت ناگهانی می‌تواند بسیار دردسرساز شود. اهمیت سرویس‌های دوره‌ای در چنین مواقعی بیش از همیشه به چشم می‌آید. به همین منظور بهتر است همواره در فواصل زمانی مناسب، ماشین را سرویس کنید.
آیا تابحال هنگام رانندگی در طول جاده یا بزرگراه، ماشینتان دچار مشکل شده است؟ راه‌کار شما در این شرایط چه بود؟