خوابیدن باتری ماشین یکی از مشکلات سیستم برق رسانی آن است که برخی آن را با اصطلاح دشارژ شدن یا مردن باتری می‌شناسند. این مشکل در اثر خالی شدن شارژ باتری خودرو رخ می‌دهد. به طوری که باتری دیگر توان تامین انرژی الکتریکی لازم برای فعالیت خودرو را نخواهد داشت. هر گاه باتری ماشین دچار تخلیه انرژی شود، دیگر استارت نخورده و موتور آن روشن نخواهد شد.
این مقاله از رادار به مشکل خوابیدن باتری خودرو پرداخته و دلایل و راهکارهای پیشگیری از آن را بیان می‌کند.
اصلی‌ترین علل خوابیدن باتری ماشین چیست؟
در ابتدا بهتر است با علل خوابیدن باتری ماشین آشنا شویم تا راحت‌تر سرمنشا این معضل را شناسایی کنیم:
۱- نارسایی دینام
شاید بتوان نارسایی دینام را مهم‌ترین دلیلی خوابیدن باتری ماشین دانست. در واقع زمانی که دینام دچار مشکل شده و از پس وظایف خود برنیاید، باتری به عنوان برق مکمل وارد عمل خواهد شد. در چنین شرایطی باتری دیگر به عنوان منبع اصلی انرژی الکتریکی مورد نیاز برای استارت زدن به کار برده نمی‌شود. برعهده گرفتن بخشی از وظایف دینام توسط باتری منجر به کاهش قدرت آن می‌شود. در نتیجه نسبت به حالت عادی سریع‌تر تخلیه خواهد شد.
مشکل اصلی این است که طراحی باتری‌ها به گونه‌ای است که قادر به جایگزینی انرژی تخلیه شده نیستند. به همین دلیل نباید به صورت مداوم و طولانی مدت کار کنند. با خراب شدن دینام و برعهده گرفتن بخشی از وظایف آن توسط باتری، شاهد تخلیه و دشارژ آن در زمان کوتاهی خواهیم بود.
۲- روشن ماندن چراغ‌های ماشین
یکی دیگر از دلایل رایج خوابیدن باتری ماشین ، روشن ماندن چراغ‌های به مدت طولانی است. به عبارت دیگر اگر چراغ‌های داخلی یا خارجی خودرو پس از خاموش کردن آن به مدت طولانی روشن باقی بمانند، شارژ باتری را تخلیه خواهند کرد. این مشکل گاهی در اثر حواس پرتی رانندگان رخ می‌دهد. در واقع آن‌ها پس از پارک کردن خودرو، نسبت به خاموش کردن چراغ‌ها غافل شده و صبح روز بعد با باتری مرده مواجه می‌شود. اما در برخی مواقع این مشکل به دلیل حواس پرتی راننده ایجاد نمی‌شود. بلکه سوئیچ چراغ‌ها و سیم‌کشی آن‌ها خراب شده و باعث روشن ماندن چراغ‌ها به طور خودکار می‌شود. در این حالت راننده از این موضوع مطلع نخواهد شد. به همین سبب بهتر است هر از گاهی وضعیت چراغ‌ها، سیم و کابل‌های آن و دیگر بخش‌های سیستم نوررسانی خودرو را بازبینی نمود.
۳- پوسیدگی کابل‌های متصل به باتری
گاهی مشکل خوابیدن باتری ماشین به سبب پوسیدگی کابل‌های متصل به باتری رخ می‌دهد. اگر این کابل‌ها دچار پوسیدگی، قطعی یا هر خرابی دیگری شوند، موجب تخلیه انرژی باتری در زمان کوتاهی خواهد شد.
در کل پیشنهاد می‌کنیم هر گاه با مشکل استارت نخوردن خودرو روبه‌رو شدید، در قدم اول کابل‌های متصل به باتری را چک نمایید. اگر از سلامت آن‌ها اطمینان یافتید به سراغ بررسی دیگر دلایل خالی شدن باتری بروید.
4- قرار گرفتن طولانی مدت در هوای سرد یا گرم
اگر باتری خودرو به مدت طولانی در معرض هوای بسیار سرد زمستان قرار بگیرد، به احتمال زیاد دچار تخلیه شارژ خواهد شد. زیرا طراحی باتری ها به گونه‌ای است که تحمل هوای بسیار سرد (و یا حتی بسیار گرم) را ندارند. سرما منجر به ایجاد مقاومت الکتریکی در مدارهای باتری شده و در نهایت خوابیدن آن را به همراه خواهد داشت.
5- برق دزدی یا تخلیه بار الکتریکی در خودرو
گاهی وجود مشکل در سیستم‌های سیم‌کشی شده خودرو منجر به مصرف برق باتری به صورت مخفی می‌شود. طوری که در نهایت با مشکل خوابیدن باتری ماشین مواجه خواهیم شد. زیرا این سیستم‌های معیوب موجب روشن شدن بخش‌هایی مانند رادیو، چراغ‌ها و … به صورت پنهان شده و تخلیه باتری را منجر می‌شوند. از این رو لازم است برای شناسایی محل تخلیه بار الکتریکی خودرو و برق دزدی آن به سرعت اقدام نمایید.
علائم خوابیدن باتری ماشین چیست؟
برای تشخیص مشکل خوابیدن باتری ماشین علائم مختلفی نظیر صدای تق تق در زمان روشن شدن، خاموش شدن چراغ‌های داشبورد، کند و ضعیف شدن موتور و استارت نخوردن خودرو وجود دارد.
استارت نخوردن یکی از مهم‌ترین علائم خوابیدن باتری ماشین است. اما باید بدانید که استارت نخوردن تنها به سبب تخلیه شارژ باتری رخ نمی‌دهد. بلکه ممکن است سرمنشا مشکل در خرابی دینام یا حتی سیستم استارت خودرو باشد. برای تشخیص این موضوع می‌توانید مطابق راهکار زیر عمل نمایید:
- ابتدا ماشینی که استارت نمی‌خورد را با هل دادن روشن کنید.
- سپس سیم‌های متصل به باتری را جدا نمایید.
- اگر دینام در این شرایط قادر به روشن نگه داشتن موتور نباشد، مشکل در دینام و دیگر بخش‌های سیستم برق رسانی خواهد بود.
- اگر دینام توانست ماشین را روشن نگه دارد، به احتمال زیاد مشکل در خوابیدن باتری خودرو است.
توجه داشته باشید که خوابیدن و دشارژ شدن باتری ماشین با خراب شدن آن تفاوت دارد. زیرا باتری خراب را نمی‌توان تعمیر نمود و باید آن را تعویض کرد. اما باتری خوابیدن را می‌توان با شارژ مجدد، به کار انداخت.
راهکارهای جلوگیری از خوابیدن باتری ماشین
حال که با علل خوابیدن باتری ماشین آشنا شدیم، باید در پی یافتن راه‌کارهایی برای جلوگیری از این مسئله برویم. در ادامه چند اصل ساده را بیان می‌کنیم که با رعایت آن‌ها می‌توان مانع از دشارژ باتری خودرو شد.
1- بررسی اتصالات باتری ماشین
اولین قدم برای جلوگیری از خوابیدن باتری ماشین ، بررسی اتصالات آن به صورت مداوم است. در این بررسی‌ها اگر متوجه پوسیدگی یا خوردگی در اطراف پایانه‌های باتری، اتصالات و کابل‌های آن شدید، باید سریعا برای حل مشکل اقدام نمایید. زیرا این پوسیدگی و خوردگی‌ها در طی زمان توانایی باتری برای استارت زدن موتور را دچار مشکل خواهند نمود.
2- خنک نگه داشتن باتری در تابستان
از پارک کردن خودرو در مقابل نور مسقیم خورشید در روزهای گرم تابستان اجتناب نمایید. زیرا هوای گرم باتری را دچار مشکل نموده و منجر به خالی شدن آن خواهد شد.
3- تمیز نگه داشتن باتری خودرو
محل قرار گرفتن باتری در خودرو به گونه‌ای است که در طول زمان روغن، گریس، چربی و گرد و غبار بر روی آن می‌نشیند. این آلودگی‌ها در طولانی مدت منجر به خوابیدن باتری ماشین خواهند شد. بنابراین بهتر است هر از گاهی با یک دستمال روی باتری و اتصالات آن را به خوبی تمیز نمایید.
4- رفع پوسیدگی اتصالات باتری
بدنه باتری و اطراف قطب‌های مثبت و منفی آن در طی زمان شاهد تجمع سولفاته و خوردگی و پوسیدگی خواهد بود. این سولفاته‌ها دلیلی برای خوابیدن باتری خودرو خواهند بود. بنابراین باید آن‌ها را به کمک محلول‌های شستشوی مخصوص تمیز نمایید. البته از ترکیب 50-50 آب و جوش شیرین هم برای این کار می‌توانید استفاده کنید. در پایان کار به یاد داشته باشید که بدنه و اتصالات باتری را کاملا خشک نمایید.
5- جلوگیری از خالی شدن باتری ماشین در زمان پارک طولانی ماشین
در صورتی که قصد دارید به مدت طولانی از خودرویتان استفاده نکنید، بهتر است باتری آن را جدا نمایید. برای این کار سیم منفی باتری را جدا نموده و آن را از ماشین خارج کنید. (از دست زدن به قطب مثبت جدا پرهیز نمایید.) البته باید بدانید که بیرون نگه داشتن باتری از ماشین تنها در صورت سلامت آن مفید خواهد بود. همچنین انجام این کار برای مدت بسیار طولانی هم توصیه نمی‌شود. زیرا خود این کار در زمان بسیار زیاد منجر به خوابیدن باتری ماشین خواهد شد.
در نهایت توصیه می‌کنیم برای محافظت از باتری خودرو به بهترین شکل، از روشن کردن همه لوازم برقی ماشین به صورت همزمان پرهیز نمایید. هچنین از رانندگی در مسافت‌های بسیار کوتاه اجتناب کنید.
پس از خوابیدن باتری ماشین چه باید کرد؟
اگر باتری ماشین شما خوابیدن است، دو راهکار برای حل موقت مشکل پیش رویتان خواهید داشت:
۱- بررسی سالم بودن اتصالات باتری
اگر شاهد استارت نخوردن ماشین و روشن نشدن آن هستید، لازم است در قدم اول اتصالات باتری را بررسی نمایید. اتصالات را چک کرده و اگر سیم‌های دچار قطعی بوده یا ورودی‌ها شل شده‌اند، مشکل را برطرف کنید. برای انجام این کار بهتر است از یک دستکش پلاستیکی به عنوان عایق الکتریسیته استفاده نمایید. حال مجددا برای روشن کردن و استارت زدن ماشین اقدام نمایید. اگر ماشین همچنان استارت نمی‌خورد و یا سیم‌ها و ورودی‌های باتری مشکلی ندارند، چاره‌ای جز رفتن به سراغ راه‌حل بعدی ندارید.
۲- باتری به باتری کردن
راه‌حل دومی که برای مقابله موقت با خوابیدن باتری ماشین به کار گرفته می‌شود، باتری به باتری کردن است. این روش که آن را جامپ استارت هم می‌نامند، در گرو کمک گرفتن از یک خودرو با باتری سالم است. در واقع زمانی که باتری سالم به باتری مُرده از طریق کابل جامپر متصل می‌شود، باتری مُرده مجددا احیا خواهد شد.
برای انجام این کار بهتر است از کابل مناسب و با کیفیتی استفاده کنید. تا نوسانات جریان الکتریکی موجب بروز آسیب جدی در باتری معیوب نگردد. علاوه بر این تفاوت آمپراژ ایجاد شده توسط کابل بی‌کیفیت ممکن است منجر به آتش‌سوزی خودرو نیز شود. به همین سبب باید از کابل‌های استاندارد برای جامپ استارت استفاده نمود.
چطور باتری خوابیده ماشین را شارژ کنیم؟
اگر باتری ماشینتان خوابیده است، می‌توانید مطابق یکی از روش‌های زیر مجددا آن را شارژ کنید:
1- استفاده از خود ماشین برای شارژ باتری
زمانی که ماشین روشن است و دینام کار می‌کند، باتری ماشین به صورت اتومات شارژ می‌شود. زیرا پولی (هرزگرد) روث دینام توسط یک تسمه به پولی روی موتور متصل بوده و امکان شارژ نمودن باتری را فراهم می‌آورد.
اگر در زمان رانندگی باتری ماشین از کار بیفتد، به احتمال زیاد دینام دچار مشکل شده و نتوانسته باتری را شارژ نماید. در چنین مواقعی توصیه می‌شود رادیو و چراغ‌های ماشین (اگر روز است.) را خاموش کنید تا برق بیشتری در باتری ذخیره باقی بماند. زیرا این دستگاه‌ها برق خود را از باتری دریافت می‌کنند.
2- استفاده از شارژر باتری
شارژر باتری از طریق اتصال به برق طبیعی خانگی و زمانی که باتری به ماشین متصل نباشد، آن را شارژ می‌کند. این شارژرها دارای حالت سریع، آهسته و خیلی کند در شارژ نمودن باتری بوده و یکی از موثرترین روش‌ها برای احیا باتری هستند. به طوری که گاهی شاهد احیا مجدد باتری‌های خوابیده توسط آن‌ها هستیم.
3- استفاده از شارژرهای خورشیدی
استفاده از شارژرهای خورشیدی برای زمان‌هایی مناسب است که قصد دارید خودرو را به مدت طولانی روشن نکنید. این شارژرها باتری را شارژ نگه داشته و از خوابیدن باتری ماشین جلوگیری می‌کنند.
4- استفاده از روش جامپ استارت کردن دو خودرو
یکی دیگر از راهکارهای احیا باتری خوابیده ماشین، کمک گرفتن از روش جامپ استارت کردن دو خودرو است. در روش جامپ استارت در واقع باتری تخلیه شده را به یک باتری سالم بر روی یک خودرو دیگر متصل می‌کنند. از این رو برخی آن را روش باتری به باتری نیز می‌نامند.
آموزش شارژ باتری با روش جامپ استارت کردن دو خودرو
برای باتری به باتری کردن خودرو و استفاده از روش جامپ استارت کردن برای شارژ باتری خوابیده، باید مطابق مراحل زیر عمل کنید:
- ابتدا کاپوت هر دو خودروی دارای باتری سالم و معیوب را تا حد امکان به یک‌دیگر نزدیک کنید. البته نباید دو خودرو به یک‌دیگر متصل باشند، بلکه لازم است فاصله کمی میانشان وجود داشته باشد.
- حال دو کابل‌های مخصوص اتصال میان باتری‌ها را برداشته و هر یک از گیره‌های سیاه و قرمز آن را به قطب هم‌نام خود در باتری متصل کنید. ابتدا گیره‌های رنگی (اغلب قرمز) را به دو قطب مثبت باتری های سالم و خالی وصل کنید. سپس یکی از گیره‌های سیاه را به قطب منفی باتری سالم متصل نمایید. حال دومین گیره سیاه را به بدنه فلزی خودرو متصل کنید.
- پس از اتصال کابل میان دو باتری سالم و معیوب، ماشین دارای باتری خالی را استارت می‌زنیم. اگر ماشین در این مرحله روشن شد، کار ما تمام شده و باید کابل را جدا کنید. اما در صورت روشن نشدن، احتمالا کابل را درست و مطابق مراحل گفته شده، میان دو باتری وصل نکرده‌اید.
- برای جدا کردن کابل، ابتدا گیره سیاه متصل به بدنه خودرو معیوب را جدا کنید. سپس دومین گیره سیاه را جدا نموده و در نهایت گیره‌های رنگی را باز کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به موضوع خابیدن باتری ماشین پرداختیم و علل بروز این مشکل را توضیح دادیم. در نهایت نیز روش‌هایی برای پیشگیری از خوابیدن باتری و همچنین احیا باتری خوابیده معرفی نمودیم.
اگر راهکار دیگری برای روشن کردن خودرو با باتری خوابیده می‌شناسید، آن را با ما در میان بگذارید.