دینام به عنوان تامین‌کننده برق لازم در قسمت‌های الکتریکی خودرو شناخته می‌شود. این قطعه، انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل نموده و باتری را هم شارژ می‌کند. حال اگر دینام به هر دلیلی خراب شود، قطعات الکتریکی ماشین برای تامین برقشان به باتری رجوع می‌کنند. این در حالیست که باتری توانایی لازم برای تولید برق این قطعات را نداشته و خودرو با مشکل مواجه می‌شود.
در این مقاله از رادار به بررسی دینام و دلایل و علائم خرابی آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید!
دينام خودرو چيست؟ چه وظیفه‌ای دارد؟
دینام یکی از اجزای مهم خودرو است که تامین برق قطعات الکتریکی ماشین را برعهده دارد. علاوه بر این موظف است ذخیره برق در باتری ماشین را نیز انجام دهد. این کار مانع از تخلیه شارژ باتری خواهد شد.
خراب شدن دینام به عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده برق در ماشین، قطعات الکتریکی را به دریافت برق از باتری هدایت می‌کند. اما باتری قادر به تامین برق کافی برای این قطعات نیست. از این رو عملکرد خودرو دچار مشکل شده و دیگر راندمان کافی را نخواهد داشت. به همین دلیل باتری جایگزین مناسبی برای دینام در ماشین نیست.
اجزای تشکیل‌دهنده دینام خودرو
دینام خودرو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. این اجزا عبارتند از:
- استاتور یا بالشتک که از دو بخش سیم‌پیچ و هسته تشکیل شده است.
- روتور یا همان آرمیچر که در مرکز استاتور قرار داشته و به دور محور خود می‌چرخد. این قطعه به عنوان قلب اصلی دینام، وظیفه تولید انرژی مغناطیسی را برعهده دارد.
- آفتامات یا رگلاتور که کار نظارت بر جریان الکتریکی ورودی به آرمیچر را انجام می‌دهد. این قطعه با کنترل جریان ورودی آرمیچر، بر روی توان خروجی دینام تاثیر می‌گذارد.
- دیود کار یک‌سو کردن جریان میان باتری و دینام را برعهده دارد.
- جاروبک نیز برای ایجاد ارتباط الکتریکی با موتور به کار می‌رود. معمولا در هر دینام تعدادی جاروبک وجود دارد.
دلایل خرابی دینام ماشین چیست؟
اغلب رانندگان هنگام مواجه با مشکلات الکتریکی در خودرو، ایراد را مربوط به باتری می‌دانند. اما باید بدانید که در برخی مواقع این مشکلات در اثر خرابی دینام ماشین رخ می‌دهند. برای آشنایی بیشتر بهتر است ابتدا دلایل خراب شدن این قطعه را بررسی کنیم:
۱- فرسوده شدن دینام دینام
اولین و مهم‌ترین دلیل خرابی دینام ، فرسوده شدن آن است. دینام‌ها معمولا بین 5 تا 8 سال طول عمر مفید دارند. حال اگر دینام خودرو شما بیش از این مدت کار کرده و با مشکلات الکتریکی در ماشین مواجه شدید، احتمال فرسودگی و از کار افتادن آن بالاست.
یک راه‌کار برای تشخیص خرابی دینام، بررسی عمر مفید باتری است. باتری خودرو معمولا حدود 2 تا 5 سال عمر می‌کند. حال اگر در زمانی کمتر از این مدت با مشکل برقی در ماشین مواجه هستید، احتمال خراب شدن دینام می‌رود.
۲- مشکل در ECU
در خودروهای امروزی، ECU هدایت بخش‌های الکتریکی را برعهده دارد. بنابراین کنترل و نظارت بر عملکرد دینام نیز بر عهده ایسیو است. اگر ای سی یو خراب شود، ممکن است از شارژ شدن صحیح دینام جلوگیری نماید. این اتفاق حتی در زمان سالم بودن دینام هم امکان‌پذیر است.
3- گرمای شدید هوا و کارکرد قطعات الکتریکی با حداکثر توان
گرمای شدید هوا باعث بالا رفتن حرارت موتور شده و در نتیجه، فن ثانویه با حداکثر توان به حرکت درمی‌آید. علاوه بر این در چنین هوایی معمولا سرنشینان کولر خودرو را روشن نموده و آن را روی بالاترین درجه قرار می‌دهند. حال تصور کنید در این شرایط درگیر یک ترافیک سنگین خیابانی هم بشوید. تمام این اتفاقات منجر به کاهش سرعت خودرو و کاهش دور موتور شده و قدرت تولید برق در دینام را پایین می‌آورد. در این شرایط که وسایل الکتریکی با حداکثر توانشان فعالیت می‌کنند و قدرت تولید کمتر دینام، احتمال خالی شدن شارژ باتری وجود دارد. در نتیجه وسایل الکتریکی برای ادامه فعالیتشان سراغ دینام رفته و تقاضای برق لازم را دارند. این مسئله فشار زیادی بر دینام وارد نموده و این فشار در طولانی مدت منجر به سوختن دینام خواهد شد.
۳- مشکل در سیم‌کشی خودرو
خودروها دارای تعداد زیادی سیم هستند که از طریق آن‌ها نیروی لازم را به دینام می‌رسانند. اگر این سیم‌کشی‌ها دچار آسیب شده و خراب یا فرسوده باشند، عملکرد دینام با مشکل مواجه خواهد شد. در نتیجه باتری به درستی شارژ نشده و ماشین دچار افت توان می‌شود.
۴- خراب شدن فیوز
اغلب خودروسازها برای محافظت از عملکرد صحیح دینام، در مسیر آن فیوز قرار می‌دهند. این فیوزها در طول زمان و یا در اثر عبور جریان شدید برق، منجر شده و از کار می‌افتند. در نتیجه دینام نیز قادر به ادامه عملکردش نبوده و نمی‌تواند باتری را شارژ کند.
۵- شکستن پولی یا تسمه
همان‌طور که گفتیم دینام نیروی مکانیکی را به نیروی الکتریکی تبدیل می‌کند. برای تولید این نیروی مکانیکی از پولی و تسمه کمک گرفته می‌شود. حال اگر این تسمه و پولی دچار خرابی یا شکستگی شوند، انرژی مکانیکی لازم برای دینام فراهم نیامده و برق تولید نخواهد شد.
لازم است بدانید پولی و تسمه مورد بحث اغلب دوام زیادی نداشته و حتی اگر نشکنند، در طول زمان دچار فرسودگی شده و دیگر عملکرد مناسب را نخواهند داشت.
علائم خرابی دینام خودرو چیست؟
حال که با دلایل خرابی دینام خودرو آشنا شدیم، بهتر است به سراغ بررسی علائم و نشانه‌های خراب شدن این قطعه برویم:
۱- روشن شدن چراغ هشدار دینام
چراغ هشدار دینام به کامپیوتر ماشین متصل بوده و وظیفه کنترل خروجی دینام را برعهده دارد. زمانی که خروجی دینام خودرو بالاتر یا پایین‌تر از حد مجاز باشد، چراغ هشدار آن روشن می‌شود. این چراغ بیش از یک دهه است که به مجموعه چراغ‌های هشدار خودرو اضافه شده است. اما در ماشین‌هایی که چراغ هشدار دینام وجود ندارد، خرابی دینام از طریق چراغ چک به اطلاع راننده می‌رسد.
محدوده مجاز ولتاژ خروجی دینام سالم، حدود 13 تا 14.5 ولت است. زمانی که بخش‌هایی همچون چراغ‌های جلو، برف پاک‌کن، رادیو و … روشن باشند، خروجی دینام در حالت حداکثری خود قرار می‌گیرد.
۲- کم‌نور یا پرنور بودن چراغ‌های بزرگ و داخلی
پیش‌تر گفتیم که دینام وظیفه تغذیه سیستم الکتریکی خودرو را برعهده دارد. حال اگر این قطعه دچار خرابی شود، چراغ‌های بزرگ ماشین کم‌نور شده و یا چشمک خواهند زد. علاوه بر این کم‌نور شدن چراغ‌های داخلی، از کار افتادن چراغ‌های داشبورد، سرعت‌سنج، رادیو و … یا حتی پرنور شدن غیر معمول آن‌ها نشان‌دهنده خرابی دینام هستند.
۳- شنیدن صداهای عجیب یا جیرجیر مانند
هر خودرویی به طور معمول هنگام فعالیت، صداهای مختلفی از خود تولید می‌کند. برخی از این صداها طبیعی بوده و برخی دیگر در اثر خرابی یا از کار افتادن قطعات داخلی ماشین هستند. بنابراین شناختن صداهای ناهنجار و عجیب خودرو به شناسایی سریع مشکلات آن کمک زیادی می‌کند.
دینام خراب صدایی مانند ناله، غرغر یا جیرجیر ایجاد می‌کند. این صدا در اثر خرابی تسمه دینام یا پولی آن است. در حالت عادی پولی دینام دو یا سه برابر سریع‌تر از پولی میل‌لنگ می‌چرخد. به این ترتیب نیروی لازم برای تولید برق در سرعت‌های پایین ماشین فراهم می‌آید. حال اگر این پولی به درستی عمل نکرده و یا با تسمه محرک دینام تراز نباشد و یا حتی بلبرینگ دینام فرسوده شده باشد، صدای عجیبی از آن به گوش خواهد رسید.
۴- استشمام بوی نامطبوع از سمت دینام
کار کردن بیش از اندازه دینام برای تامین نیروی برق لازم در خودرو منجر به ایجاد بویی نامطبوع از سوی دینام خواهد شد. این بو شبیه به بوی سیم یا لاستیک سوخته است.
تسمه دینام به صورت مداوم تحت کشیدگی قرار داشته و در نزدیکی موتور است. از این رو با گذشت زمان، احتمال فرسودگی آن زیاد است. در اثر این فرسودگی بویی شبیه به لاستیک سوخته از سوی دینام به مشام خواهد رسید. البته در برخی مواقع نیز این بوی سوختگی ناشی از وجود مشکل در سیم‌های دینام است که باید سریعا مشکل برطرف شود.
۵- خاموش شدن منظم موتور یا استارت نخوردن آن
خاموش شدن مداوم موتور و یا استارت نخوردن آن می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند. اما یکی از این دلایل خرابی دینام خودرو است. زیرا معیوب شدن آن مانع از شارژ باتری می‌شود. در نتیجه انرژی لازم برای روشن کردن خودرو وجود نداشته و ماشین استارت نمی‌خورد.
یکی از دلایل خاموش شدن منظم موتور نیز نرسیدن برق کافی به شمع‌های ماشین است. زمانی که دینام به درستی عمل نکند، شمع‌ها برق کافی برای جرقه زدن را نخواهند داشت.
راه‌کارهای پیشگیری از خرابی دینام خودرو
برای پیشگیری از خرابی دینام خودرو و افزایش طول عمر آن می‌توانید از راه‌کارهای زیر کمک بگیرید:
- باتری‌هایی با ظرفیت بیشتر (بیش از حداقل 65 آمپرساعت) را به کار بگیرید.
- دور فن کولر را به خصوص در روزهای گرم سال روی کمترین درجه قرار دهید.
- وضعیت تسمه دینام (شل یا سفت بودن) را به طور مرتب بررسی کنید.
- از روشن کردن چراغ‌های خودرو در زمان‌های غیرضروری اجتناب نمایید.
- هنگام توقف‌های طولانی (ترافیک‌های سنگین)، پدال گاز را فشار داده و دور موتور را تا حدود 2000 بالا ببرید.
رانندگی با دینام خراب چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
به طور کلی دینام خراب مانع از رانندگی با خودرو نمی‌شود. اما استفاده مداوم از ماشینی با دینام معیوب باعث ایجاد مشکلات در باتری و سایر قطعات موتور خواهد شد. بروز این مشکلات معمولا هزینه‌ای بیش از خرابی دینام به همراه خواهد آورد. از این رو بهتر است از رانندگی با دینام خراب پرهیز نمایید.
سخن پایانی
در این مقاله رادار به معرفی دینام، اجزای آن و وظایفش پرداختیم. همچنین دلایل و نشانه‌های بروز مشکل در دینام را هم معرفی نمودیم. حال باید بگوییم برای حل مشکل دینام بهتر است به یک مکانیک ماهر و متخصص مراجعه نموده و از رانندگی با دینام خراب پرهیز کنید.
به نظر شما چه راه‌کارهای دیگری برای افزایش طول عمر دینام خودرو وجود دارد؟
علی
عالی بودممنون ازراهنماییتون