داستان از سال 1835 میلادی آغاز شد…
زمانی که یک فیزیکدان به اسم جوزف هنری موفق به اختراع دستگاهی به نام رله (relay) گردید. دستگاهی که بیش از 150 سال از بوجود آمدن آن گذشته و بدون اینکه به آن توجه کنیم در وسایلی مثل سماور، کولرهای گازی، بخاری برقی و از همه مهم‌تر ردیاب خودرو، کارکرد آن را حس کرده ایم. در این مطلب با هم یاد خواهیم گرفت قطع کن چه کارکرد و مزایایی دارد، از چه اجزایی تشکیل شده، چه نقشی در ردیاب ایفا می‌کند و چگونه از سلامت آن مطلع شویم. وقت آن است که یاد گرفتن در مورد کلید قطع کن برق خودرو (رله) را شروع کنیم.
تعریفی برای رله (قطع کن)
شاید فهم چیستی آن در ابتدا کمی دشوار باشد اما به رسم همیشگی اگر بخواهیم یک تعریف جامع از رله یا همان قطع کن داشته باشیم باید بگوییم:
رله یک تجهیز حفاظتی و کلید الکتریکی بدون درنگ است که با هدایت کردن یک مدار الکتریکی دیگر، باز یا بسته خواهد شد. بگذارید اینطور تعریف کنیم که قطع کن یک کلید تبدیل معمولی است. اما با یک تفاوت مهم! در کلیدها برای خاموش و روشن کردن به یک فرد نیاز است. اما در رله اینکار توسط یک جریان برق انجام می‌شود. به عبارتی یک کلید تبدیل هوشمند.
در واقع این دستگاه با دریافت جریان برق که ما به برای آن ارسال می‌کنیم، کلید تبدیل درون خود را خیلی سریع باز یا بسته می‌کند. این را هم در نظر داشته باشید که یک قطع کن برای آغاز کار خود نیازمند دریافت یک جریان کوچک از سمت ما است. اما آن کلیدی که در داخل رله قرار داده شده، می‌تواند جریان بزرگی را قطع و وصل کند. شاید به همین دلیل است که به رله قطع کن کلید تقویت کننده هم می‌گویند.
اجزای کلید قطع کن برق:
کلید قطع کن برق از اجزای مختلفی ساخته شده که هر کدام وظیفه ای را به عهده دارند.
- بوبین: بوبین همان سیم پیچ اصلی است که برای عملکرد آن نیاز است دو سر تغدیه به دو طرف آن وصل شود.
- آهنربا الکتریکی: این قطعه فلزی در حالت عادی خاصیت آهنربایی ندارد. اما هنگام عبور ولتاژ به آهنربا تبدیل می‌شود. بنابراین در چنین موقعیتی می‌تواند فلزات محدوده‌ی خود را جذب کند.
- کنتاکت: هادی‌هایی هستند که درون رله وجود دارند و به ترمینال‌ها متصل هستند.
- تیغه متحرک: یک قطعه فلزی که روی یک پایه قرار گرقته و می‌تواند به کمک کنتاکت مدار را قطع یا وصل کند.
- یوغ: این قطعه مسئول جذب و نگهداری تیغه‌ها می‌باشد و بر روی هسته قرار می‌گیرد.
پایه‌های رله قطع کن چه وظایفی دارند؟
- (NC (Normal Close: در حالت عادی در وضعیت بسته قرار دارد و زمانی که رله قطع کن فعال شود، به پایه com متصل می‌شود.
- (NO (Normal Open : در حالت عادی در وضعیت باز قرار دارد و به پایه com متصل است. این پایه با تحریک بوبین یا همان سیم پیچ بسته خواهد شد
- (COM (COMMON: در حالت معمولی این پایه به nc متصل است و وقتی قطع کن فعال شود به no متصل می‌شود.
- COIL : این پایه کارکرد مهمی دارد و مسئول قطع و وصل رله است. این پایه ها به سیم‌پیچ متصل‌اند و با ولتاژ رله فعال یا غیرفعال خواهد شد.
نحوه کارکرد قطع کن برق:
شکل زیر تصویر یک قطع کن برق در حالت نرمال است. اگر می‌پرسید حالت نرمال کدام است، باید بگوییم هر رله از 2 پایه فرمان تشکیل شده که با متصل کردن یک ولتاژ معین به پایه های فرمان، اصطلاحاً رله از حالت نرمال یا اصلی به حالت تحریک شده تغییر وضعیت می‌دهد. در یک رله اصطلاحاً چندین کنتاکت وجود دارد. حالا اگر این کانتاکت ها بحالت باز باشند، آن‌ها را Normally Open یا NO و اگر بسته باشند Normally Close یا NC نامیده می‌شود. لازم به ذکر است نحوه کارکرد قطع کن برق پراید و سایر خودروها با یکدیگر فرقی ندارد و همگی یک سازو کار مشترک دارند.
خب، برگردیم به تصویر؛ در چنین حالتی یک تکه آهن که بر پایه COM لحیم شده با پایه NC برخورد می‌کند.
مدار فرمان یک سیم پیچ است که پس از وصل کردن ولتاژ به دو پایه فرمان، تبدیل به اهنربا می‌شود و دقیقاً در همینجاست که می‌گوییم رله تحریک شده است. پس از این مرحله تکه آهن بین COM و NC به سمت این آهنربا جذب می‌شود. در نتیجه این آهن به سمت آهنربا خم شده و به NO وصل می‌شود. پس از قطع شدن ولتاژ میدان مغناطیسی هم از بین رفته و دوباره رله ما به حالت نرمال برمی‌گردد. اما شاید این سوال در ذهن شما به وجود بیاید که این سازوکار در ردیاب خودرو چه نقشی دارد؟
نقش قطع کن ماشین در ردیاب چیست؟
در جواب سوال بالا باید بگوییم هدف اصلی از به کار گرفتن قطع کن ماشین این است که به کمک آن بتوان برق یا بنزین خودرو را قطع و وصل کرد. از طرفی با توجه بالا رفتن آمار سرقت به خصوص در خودروهای داخلی و نقش مهمی که رله در تامین امنیت دارد، می‌تواند خطر سرقت را برای آن‌ها کاهش دهد. به طور مثال قطع کن برق پراید یک قطعه پرکاربرد است که در پیشگیری از سرقت اهمیت بالایی دارد.
از طریق سیمی که جی پی اس را به قطع کن برق خودرو متصل می کند، این امکان فراهم می‌شود تا از طریق اپلیکیشن ردیاب رادار، برق ماشین قابل تنظیم باشد. در نهایت میتوان گفت وجود کلید قطع کن برق منجر به بالا بردن امنیت خودرو خواهد شد. زیرا با عملکرد رله در مواقع بحرانی میتوان خودرو را از حرکت بازداشت و تا وقتی که کلید برق خودرو مسیر را باز نکند خودرو در هیچ حالتی قادر به حرکت نیست.
این قطعه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که خودرو شما به سرقت برده شده است. تصور کنید سارق با خودرو شما در حال حرکت است و شما در یک فرصت مناسب که ماشین سرعت بالایی نداشته باشد، آن را از راه دور خاموش می‌کنید! آن هم به نحوی که دیگر کسی قادر به روشن کردن مجدد آن نیست، مگر اینکه شما خواسته باشید. حتی میتوان در حالتی که خودرو برای مدت طولانی پارک است رله را فعال کرد تا کسی بجز شما نتواند آن را روشن کند. بهتر است در همین‌جا مجدد تاکید کنیم استفاده از قطع کن خودرو اگر بدون در نظر گرفتن سرعت ماشین باشد، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد. اما خوشبختانه در طراحی ردیاب رادار این شرایط در نظر گرفته شده و هنگام استفاده از کلید قطع کن برق خودرو دو گزینه برای شما نمایش داده می‌شود:
1. قطع فوری: اگر این گزینه را انتخاب نمایید یک تایید نامه برای شما ارسال خواهد شد که باید خطرات ناشی از قطع برق خودرو در سرعت بالا را بپذیرید. بعد از تایید شما برق خودرو در همان لحظه قطع شده و ماشین متوقف می‌گردد.
2. قطع در سرعت پایین: در این حالت اگر خودرو در حال حرکت باشد، زمانی خاموش خواهد شد که سرعت آن به کمتر از یک حد مجاز برسد. با رسیدن به سرعت مجاز، برق خودرو بدون هیچ خطری قطع می‌شود.
ویدئو چطور ماشین را از راه دور خاموش کنیم؟
در این ویدئو نکات مرتبط به خاموش کردن خودرو از راه دور آموزش داده می‌شود که توصیه می‌کنیم تماشای آن را از دست ندهید.
آموزش نصب قطع کن خودرو:
خب، تا به اینجای کار وظایف پایه های قطع کن خودرو را با هم یاد گرفتیم. همانطور که در شکل زیر مشخص است 5 پایه وجود دارد.
در این دستگاه:
پایه شماره 30 مربوط به POLE،
پایه شماره 85 و 86 مربوط به COIL،
پایه شماره 87 مربوط به NO و در نهایت پایه 87a مربوط به NC می‌باشد.
1. قطع کن برق خودرو
2. رله قطع کن پمپ بنزین
چند نکته برای نصب رله قطع کن پمپ بنزین
این مدل از به کارگیری کلید قطع کن بیشتر برای خودورهای گازسوز کاربرد دارد. در این چنین ماشین‌هایی پمپ بنزین بیهوده در حال کارکردن است. در نتیجه نصب رله قطع کن پمپ بنزین زمانی که ماشین با گاز کار می‌کند، باعث کاهش استهلاک آن خواهد شد. اما توجه کنید که باید قبل از نصب نکاتی را در نظر داشته باشید:
- خودرو نباید دوگانه سوز کارخانه ای باشد.
- امولاتور خودرو شما سالم باشد.
- خودرو انژکتوری باشد.
انواع قطع کن:
امروزه قطع کن ها در انواع متنوعی ساخته شده‌اند و هر یک کاربرد مختلفی دارند. با توجه به اینکه نحوه کارکرد این رله ها در دامنه موضوع مقاله امروز نیست، به گفتن نام آن ها بسنده می‌کنیم. انواع رله عبارتند از:
- رله آور کارنت
- رله حرارتی
- رله فرکانسی
- رله دیفرانسیل
- رله دیستانس
- رله مخصوص
- رله میکرو کنترل
کلید قطع کن برق موتورسیکلت
مزیت‌های رله:
کاهش استهلاک و پیشگیری از خسارت: با توجه به نکاتی که برای رله گفتیم میتوان به این نتیجه رسید که استفاده صحیح از رله می‌تواند از خسارت‌هایی که ممکن است برای خودرو به وجود بیاید جلوگیری کند.
بالابردن امنیت: همانطور که بالاتر توضیح دادیم خاموش کردن ماشین از راه دور این یکی از امکانات امنیتی برای کلید قطع کن برق خودرو است که نقش مهمی در تامین امنیت دارد.
کنترل مدار: خارج از بحث خودرو، این قابلیت رله که به کمک آن بتوان یک مدار با ولتاژ بالا را کنترل کرد، بسیار کارآ خواهد بود.
بالابردن توان خروجی: امروزه قابلیت تقویت‌کنندگی قطع کن کاربردهای مختلفی دارد و در دستگاه‌ها و وسایل الکترونیکی زیادی به کار گرفته می‌شود. تابلوهای رله‌ای آسانسور و یا تابلوهای برق نمونه خوبی برای آن است.
ایزوله سازی: جداسازی قسمت‌های سالم مدار از معیوب یکی از مهم ترین ویژگی هاییست که میتوان برای رله نام برد.
چگونه کلید قطع کن را تست کنیم؟
با متصل کردن ولتاژ استاندارد (که بر روی بدنه آن ثبت شده) به پایه های ورودی باید صدای “تق” شنیده شود. با شنیدن چنین صدایی میتوان مطمئن بود که قطع کن سالم است. علاوه بر این برای تشخیص پایه های NO و NC به یک تست دیودی مولتی‌متر نیاز است که دو به دو پایه‌ها را با هم تست کرد. البته دقت داشته باشید که ولتاژ متصل نباشد!
خب مثل اینکه بالاخره تمام شد! امیدوارم که جواب سوال‌هایتان را در مورد رله از مقاله امروزگرفته باشید. در این مطلب با هم یاد گرفتیم کلید قطع کن برق خودرو (رله) چیست، چه کارکردی دارد، انواع آن کدام است و از چه اجزایی تشکیل شده است. در آخر هم می‌خواهیم از شما تشکر کنیم که تا پایان مقاله با ما همراه بودید. از شما می‌خواهیم اگر تجربه ای در خصوص استفاده از رله در خودرو دارید با ما در میان بگذارید
سوالات متداول💡