لانچ کنترل ماشین، سیستمی است که برای کسب بیشترین توان و کشش موتور در ابتدای حرکت طراحی شده است. امروزه از سیستم لانچ کنترلر در خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای استفاده می‌شود تا شتاب‌گیری خودرو در کوتاه‌ترین زمان انجام شود. در این مقاله از رادار به معرفی کامل این سیستم و نحوه عملکرد آن می‌پردازیم.
سیستم لانچ کنترل ماشین چیست؟
قطعا بیشتر رانندگان و افرادی که به تکنولوژی خودروها علاقمندند احتمالا اصطلاح لانچ کنترل را شنیده‌اند. به خصوص زمانی که صحبت از ماشین‌های اسپرت و مسابقات اتومبیل‌رانی در میان باشد. زیرا سیستم لانچ کنترل به بهبود عملکرد موتور در زمان شتاب‌گیری خودرو و شروع حرکت آن کمک می‌کند. در واقع لانچ کنترلر را می‌توان یکی از سیستم‌های کمک رانندگی دانست.
سامانه Launch control، نهایت توان و کشش موتور را به صورت هوشمند و تحت نظارت سیستم کامپیوتری خودرو، به چرخ‌ها انتقال می‌دهد. در نتیجه شتاب‌گیری ماشین و افزایش سرعت صفر تا صد آن، تا حد امکان سریع‌تر از حالت معمول صورت می‌گیرد. لانچ کنترل به ماشین کمک می‌کند تا با توان و چسبندگی بالا شروع به حرکت نماید. طوری که بالاترین نیروی ممکن از سوی موتور به چرخ‌ها رسیده و کمترین میزان هرزگردی را داشته باشد.
برای درک بهتر عملکرد لانچ کنترل ماشین، یک مسابقه اتومبیل‌رانی را تصور کنید. در چنین مسابقه‌ای نفرات برتر تنها با چند صدم ثانیه اختلاف از خط پایان عبور می‌کنند. بنابراین می‌توان اذعان داشت سرنوشت تیم‌های شرکت‌کننده در گرو همین چند صدم ثانیه است. قطعا با کنترل بهتر خودرو به خصوص در ابتدای شروع حرکت (لانچ) بتوان احتمال موفقیت رانندگان را بیشتر نمود. سیستم لانچ کنترلر با هدف بهبود عملکرد رانندگان در آغاز مسابقه طراحی شده است. طوری که با تامین بیشترین نیروی ممکن در چرخ‌ها و پیشگیری از هدررفت آن، سرعت شتاب‌گیری خودرو را افزایش می‌دهد.
تاریخچه پیدایش لانچ کنترل خودرو
پیدایش سیستم کنترل شروع حرکت خودرو یا همان لانچ کنترل به سال 1985 بازمی‌گردد. در این زمان شرکت رنو، نوعی دیسکت برای ثبت اطلاعات فنی خودروهای مسابقه‌ای روی آن‌ها نصب نمود. به این ترتیب هنگام توقف خودرو، مهندسان به اطلاعات دیسکت دسترسی یافته و تنظیمات بهتری روی ماشین اعمال می‌کردند. رفته رفته با پیشرفت تکنولوژی، ارتباط میان خودرو و مهندسان از طریق امواج رادیویی فراهم شد. در نتیجه آن‌ها می‌توانستند حتی در زمان حرکت ماشین در پیست نیز تنظیمات موردنظرشان را از راه دور اعمال کنند.
پس از مدتی، سیستم فوق تکمیل‌تر شده و شاهد پردازشگرها و ایسیوهای موتور پیشرفته‌تری در خودروها بودیم. در این زمان، تنظیمات بهبود عملکرد موتور به صورت خودکار توسط سیستم‌های کامپیوتری ماشین انجام می‌شد. به این ترتیب قابلیت جدیدی به نام سیستم لانچ کنترل به ماشین‌های مسابقه‌ای اضافه شد.
البته در ابتدای روی کار آمدن لانچ کنترلر، فدراسیون جهانی استفاده از آن را ممنوع اعلام کرد. علت این تصمیم کاهش مهارت راننده‌های مسابقه بود. اما در سال 2001 و گرندپری اسپانیا، مجددا استفاده از سامانه کنترل لانچ، سیستم کنترل کششی و گیربکس‌های تمام اتوماتیک آزاد شد. با این حال پس از مدتی، به جهت افزایش هزینه‌های تیم‌های شرکت‌کننده در مسابقه فرمول یک، بار دیگر استفاده از این سیستم ممنوع گردید.
عملکرد سیستم لانچ کنترل ماشین چگونه است؟
زمانی که سیستم لانچ کنترل ماشین توسط راننده فعال می‌شود، کامپیوتر خودرو (ایسیو)، تمام بخش‌های تحت فرمان خود را طوری هدایت می‌کند که پیش از آغاز حرکت، دور موتور، بیشترین گشتاور و قدرت را داشته باشد. برای این کار تمام سنسورهای به کار رفته در موتور و جعبه‌دنده تحت هدایت ECU آماده بهبود عملکرد موتور می‌باشند. طوری که حتی با فشردن پدال گاز نیز تنظیمات تغییر نکرده و ریسک خرابی موتور و گیربکس به حداقل می‌رسد.
لانچ کنترلر بر فعالیت تمام اجزای موتور از قبیل دریچه گاز، ترمز ABS، سیستم کنترل لغزش و … تاثیر می‌گذارد. این عمل با هدف کاهش میزان هرزگردی در چرخش تایرها صورت گرفته، تا بیشترین کشش در اختیار راننده قرار گیرد. البته این سیستم در کنار کنترل عملکرد تایرها، بر میزان باز شدن دریچه گاز و تنظیمات دنده‌ها نیز نظارت می‌کند. این عمل با هدف افزایش راندمان موتور و نگهداری از آن در کمال صحت و سلامت انجام می‌شود. به عبارت دیگر بدون وجود سیستم لانچ در ماشین، احتمال خرابی و داغ شدن بیش از حد موتور و گیربکس وجود دارد.
چطور لانچ کنترل را فعال کنیم؟
فعال کردن لانچ کنترل بسته به مدل خودرو کمی متفاوت است. اما در بیشتر مدل‌ها از قبیل ماشین‌های سری M بی‌ام‌دبلیو، تنها باید یک دکمه را فشار دهید. با فشردن این دکمه، موتور گرم شده و کنترل پایداری دینامیک خاموش می‌شود. سپس انتقال نیروی خودکار آغاز خواهد شد. ابا تمام این‌ها برای فعال کردن لانچ کنترل ماشین باید مطابق روال زیر عمل کنید:
- پدال ترمز را فشار داده و نگه دارید.
- پدال گاز را تا انتها فشار دهید تا زمانی که دنده عوض شود.
- همچنان پدال گاز را در حالت فشرده نگه دارید.
- تا زمان روشن شدن پرچم شروع در پنل اطلاعات روبروی فرمان صبر کنید.
- دور بر دقیقه و سرعت شروع حرکت را تنظیم نمایید.
- ترمز را رها کنید اما پایتان را روی گاز نگه دارید.
- حال کلاچ و دنده فعال شده و حرکت آغاز می‌شود.
سیستم لانچ کنترل ماشین چه کاربردی دارد؟
همان‌طور که گفتیم سیستم لانچ کنترل در خودروهای مسابقه‌ای و گاها در برخی مدل‌های اسپرت تعبیه شده است. اما سوال اینجاست که فارق از مسابقات فرمول یک، این سیستم چه کاربردی در خودروها دارد؟
اگر بخواهیم صادقانه به این پرسش، پاسخ دهیم، باید بگوییم که استفاده از لانچ کنترلر در رانندگی ممعمولی سودمندی ندارد. بدیهی است هیچ راننده‌ای برای حرکت پس از ایستادن پشت چراغ قرمزها از لانچ کنترل کمک نمی‌گیرد. زیرا نیازی به کسب شتاب زیاد در سطح خیابان‌های شهر نداشته و حتی استفاده از آن می‌تواند جریمه نیز در پی داشته باشد. اما با این وجود خودروسازان با هدف تبلیغات و فروش بیشتر، تمایل به نصب این سیستم در ماشین‌های اسپرت دارند. با این کار می‌توانند ادعای ساخت سریع‌ترین و پرشتاب‌ترین خودرو جهان را به خود اختصاص می‌دهد. همان‌طور که شرکت دوج (Dodge) مدعی است، خودروی مدل Charger SRT Hellcat Redeys سریع‌ترین خودروی مسافرتی جهان می‌باشد. این خودرو دارای توان حرکت با حداکثر سرعت 326 کیلومتر بر ساعت می‌باشد.
البته در کنار تمام این موارد باید بگوییم که لانچ کنترل ماشین مانع از سوختن سریع تایرها خواهد شد.
سخن پایانی
در این مطلب به معرفی سیستم لانچ کنترل ماشین و کاربرد آن در مسابقات فرمول یک پرداختیم. همچنین در رابطه با ممنوعیت‌های استفاده از این سیستم نیز صحبت نمودیم. اما آنچه بدیهی است، جذابیت و لذت‌بخش بودن به کارگیری لانچ کنترلر هنگام رانندگی است. این‌که خودرویی بدون آسیب رساندن به گیربکس خود، بتواند بیشترین شتاب ممکن را داشته باشد، مسئله‌ایست که هر راننده‌ای از آن لذت می‌برد. با این حال استفاده از آن در سطح شهر مشکلات عدیده‌ای نیز به وجود می‌آورد.