فناوری ردیابی دقیقاً چیست؟
در حقیقت فناوری ردیابی ترکیبی از سخت‌افزار و نرم‌افزار است که برای تعیین موقعیت و وضعیت اشیاء و افراد طراحی شده است. از یک ناوگان کامیون تحویل بار گرفته تا سگ محبوب شما! این فناوری می‌تواند به طور دقیق درباره این که اشیاء موردنظر کجا هستند، چگونه حرکت می‌کنند و حتی شرایط آن‌ها چیست، اطلاعات کسب کند.
سامانه‌های ردیابی از روش‌های مختلفی از جمله ماهواره های GPS، امواج رادیویی یا شبکه‌های سلولی استفاده برای موقعیت یابی استفاده می‌کنند. در این مقاله رادار جی پی اس با تاثیرات ظهور فناوری ردیابی، کاربردها و انواع آن صحبت می‌کنیم.
نقش فناوری ردیابی در دنیای امروز چیست؟
روی کار آمدن فناوری ردیابی و در پی آن سیستم‌های موقعیت یاب ، همچون یک انقلاب در دنیای امروز است. برای درک بهتر این مطلب در ادامه با تعدادی از تاثیرات تحول‌آفرین این تکنولوژی در زندگی مردم آشنا می‌شویم:
1. افزایش بهره وری و راندمان در کسب و کارها
اولین و شاید مهم‌ترین تاثیر سامانه‌های ردیابی در افزایش بهره‌وری و راندمان کسب و کارهاست:
- لجستیک و زنجیره تأمین: تصور کنید محموله‌ها از مبدأ تا درب منزل ردیابی می‌شوند، مسیرها بهینه می‌شوند، تأخیرات به حداقل می‌رسند و بارها به موقع تحویل مشتری می‌شوند. فناوری ردیابی حکم ستون فقرات را در لجستیک داشته و به صرفه‌جویی زمان و پول و حفظ رضایت مشتریان کمک می‌کند.
- مدیریت ناوگان: دیگر لازم نیست نگران این باشید که کامیون‌های شما کجا هستند؟ آیا از سوخت بهینه استفاده می‌کنند؟ آیا بارها را در کمال صحت و سلامت و در زمان مناسب به مشتریان تحویل می‌دهند؟ سیستم‌های ردیابی امکان نظارت از راه دور بر حرکت ناوگان را فراهم می‌آورند.
- مدیریت دارایی: فناوری ردیابی فقط برای وسایل نقلیه نیست. بلکه می‌تواند بر هر دارایی ارزشمندی نظارت داشته باشد. تجهیزات ساختمانی، ابزارهای گران‌قیمت، خودروها و حتی دوچرخه‌ها به کمک ردیاب‌ها در امنیت خواهند بود.
2. تقویت ایمنی و امنیت اشخاص
دیگر کاربردی که فناوری ردیابی بر زندگی مردم گذاشته است، بهبود و تقویت ایمنی و امنیت آن‌هاست:
- ردیاب های شخصی: آیا همواره نگران کودکان دانش‌آموز خود هستید؟ یا از سلامت والدین و عزیزان سالمندتان اطمینان ندارید؟ ردیاب شخصی می‌تواند شما را از وضعیت و موقعیت عزیزانتان آگاه کرده و آرامش خاطر را برایتان به همراه آورد.
- ردیابی حیوانات خانگی: غم و اندوه سگ گمشده‌تان همیشه شما را اذیت می‌کند؟ با استفاده از ردیاب برای حیوانات خانگی دیگر نگران گم شدن آن‌ها نباشید. با این دستگاه می‌توانید از موقعیت حیوان در هر لحظه اطلاع داشته باشید. حتی به شما امکان می‌دهد حصار مجازی ایجاد کنید تا در صورت دور شدن از خانه، هشدار دریافت کنید.
3. بهینه سازی مدیریت و بهره وری دارایی
- مدیریت موجودی انبار: دیگر نیازی به بررسی دستی موجودی انبار یا جابه جا کردن پالت‌ها نیست. برچسب‌های RFID و سیستم‌های ردیابی بلادرنگ، اطلاعات لحظه‌ای موجودی انبار را به شما می‌دهند. این سیستم‌ها باعث ساده شدن کارهای انبارداری نظیر بایگانی محصولات، بسته بندی، ارسال و چک کردن موجودی می‌شوند.
- تعمیر و نگهداری پیشگیرانه: تصور کنید بدانید که تجهیزات شما چه زمانی ممکن است خراب شوند؟ قطعا پیش از موعد آن‌ها را سرویس کرده و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری خواهید نمود. با فناوری ردیابی می‌توانید سلامت تجهیزات و دستگاه‌های خود را از راه دور چک کنید.
معرفی انواع فناوری ردیابی در جهان
در حال حاضر سیستم‌های مختلفی در جهان از فناوری ردیابی استفاده می‌کنند. هر یک از این سیستم‌ها بسته به امکاناتی که ارائه می‌دهند، کاربردهای متفاوتی دارند. ما در ادامه درباره انواع تکنولوژی ردیابی در دنیای مدرن و کاربرد هر کدام از آن‌ها صحبت می‌کنیم.
1. GPS: ناوبری کلاسیک
GPS (سیستم موقعیت یاب جهانی) را می‌توان به عنوان پدربزرگ فناوری‌های ردیابی در نظر گرفت. فناوری GPS، شبکه‌ای متشکل از گیرنده‌ها، فرستنده‌ها و ماهواره‌هاست. در این سیستم هر ماهواره یک شناسه زمانی دقیق را به همراه موقعیت خود ارسال می‌کند. سپس دستگاه جی پی اس با دریافت این سیگنال‌ها از ماهواره‌ها (حداقل 3 ماهواره) می‌تواند موقعیت دقیق خود را تعیین کند. دقت این فناوری بسیار بالا بوده و در حدود 1 تا 3 متر است. به همین منظور می‌توان با کمال اطمینان از اطلاعات آن برای ردیابی اشیائی نظیر خودروها و افراد استفاده نمود.
فناوری GPS برای کاربردهایی مانند مدیریت ناوگان، ردیابی خودرو و ناوبری شخصی ایده آل است.
2. RFID: برچسب ردیابی بی صدا
تصور کنید تراشه‌های کوچکی به طور نامرئی در اشیا تعبیه شده‌اند که موقعیت خود را از طریق امواج رادیویی پیدا می‌کنند. این همان فناوری RFID (شناسایی فرکانس رادیویی) است. برچسب‌های RFID، شناسه‌های منحصر به فردی دارند که با اسکن کردن، خوانده می‌شوند. این برچسب‌ها مرتب شناسه خود را در محیط پخش می‌کنند و هر گاه در مجاورت خوانندگان RFID قرار گیرند، بلافاصله اطلاعات هویتی و موقعیتی آن‌ها اسکن می‌شود.
فناوری RFID انقلابی در صنعت انبارداری به وجود آورده و منجر به مدیریت راحت‌تر و دقیق‌تر موجودی انبارها گردید. البته باید بدانید که برچسب‌های RFID، دارای برد شناسایی محدودی (در حدود 30 متر) دارند.
3. فناوری ردیابی بلوتوث: بی سیم کوتاه برد
بلوتوث یک فناوری بی سیم کوتاه برد است که منجر به اتصال میان گجت‌های الکترونیکی می‌شود. اما از این فناوری می‌توان برای موقعیت‌یابی دستگاه‌های مجاور نیز استفاده نمود. این فناوری ردیابی در محیط‌های کوچک داخلی کاربرد داشته و اغلب برای یافتن وسایلی مانند کلیدها، اسناد و حتی در موزه‌ها به کار می‌رود. ردیاب های بلوتوثی به این وسایل متصل شده و موقعیت آن‌ها را از طریق برد بلوتوث برای تلفن همراهتان ارسال می‌کنند. در این روش باید بلوتوث را شبیه به یک واسطه محلی در میان دستگاه‌ها در نظر بگیرید. فرستنده‌ها، سیگنال بلوتوث را ارسال کرده و گیرنده و با دریافت سیگنال می‌توانند فاصله خود را تا منبع تعیین کنند.
ایراداتی که می‌توان به ردیابی بلوتوثی (Bluetooth Tracking) وارد دانست، عبارتند از:
- محدودیت برد ارسال اطلاعات
- عمر کم باتری دستگاه
4. فناوری ردیابی بیکن: راهنمای محلی
تصور کنید ریزفرستنده‌های کوچکی که موقعیت مکانی خود را به دستگاه‌های مجاور ارسال می‌کنند. این سیستم عملکرد فناوری ردیابی بیکن (Beacon Technology) است. بیکن‌ها، دستگاه‌های کم مصرفی هستند که شناسه‌های منحصر به فردی دارند. آن‌ها با ارسال شناسه خود در محیط، به تلفن‌های هوشمند یا دیگر گیرندگان، اجازه یافتن موقعیت دقیقشان را در ساختمان یا حتی یک اتاق می‌دهند. به همین دلیل این فناوری به راهنمای محلی نیز معروف است.
فناوری بیکن معمولا برای بازاریابی محلی، ردیابی دارایی‌ها در تاسیسات و حتی ناوبری داخلی (سازمان‌ها، انبارها و …) به کار می‌رود.
5. سیستم تعیین محدوده امن مجازی
سیستم تعیین محدوده امن مجازی (Geofencing) به خودی خود یک فناوری ردیابی به شمار نمی‌آید. اما یک تکنولوژی بسیار کاربردی در صنعت ردیابی اشیاء و افراد است. جئوفنسینگ به کاربران این اجازه را می‌دهد تا محدوده‌ای را به عنوان حصار امن خود تعیین کنند. پس از این اگر وسیله یا فرد مورد نظرشان از محدوده تعیین شده خارج شود، سیستم فورا هشداری برای کاربر ارسال می‌کند. این فناوری معمولا در ردیاب‌های خودرو، اشخاص و حتی پابندهای الکترونیکی زندانیان به کار می‌رود.
6. فناوری ردیابی Wi-Fi: ناوبری فرصت طلب
فناوری ردیابی Wi-Fi از شبکه‌های Wi-Fi موجود در محیط برای تعیین موقعیت استفاده می‌کند. این سامانه با تجزیه و تحلیل قدرت سیگنال و شبکه‌های اطراف، اطلاعات موقعیتی موردنیازش را به دست آورده و آن‌ها را برای کاربر ارسال می‌کند. بدیهی است قدرت ردیابی Wi-Fi بستگی به تعداد شبکه‌های اطرافش دارد. به همین منظور هر چه در فضاهای شلوغ‌تری به کار گرفته شود، دقت بالاتری در مکان یابی خواهد داشت.
مهم‌ترین مزیت فناوری ردیابی Wi-Fi، عدم نیاز به داشتن زیرساخت اختصاصی است. اما دقت آن بسته به تراکم شبکه‌های Wi-Fi اطراف ممکن است تغییر کرده و به همین دلیل چندان قابل اعتماد نیست.
بررسی نقش فناوری ردیابی در صنایع مختلف
فناوری ردیابی با توانایی تعیین دقیق مکان و وضعیت هر چیزی اعم از کامیون تحویل بار یا حیوان خانگی، جای خود را در صنایع مختلف باز کرده است. بدیهی است در صنایع تنها هدف استفاده از فناوری ردیابی یافتن موقعیت اشیاء و افراد نیست. بلکه هدف اصلی بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش هزینه‌های جانبی است. جهت درک بهتر این مطلب در ادامه از تاثیرات و نقش سیستم‌های ردیابی در صنایع مختلف صحبت می‌کنیم:
1. مدیریت لجستیک و زنجیره تامین
با استفاده از فناوری ردیابی در صنعت لجستیک و زنجیره تامین دیگر نگران گم شدن بارها و یا تاخیر در تحویل آن‌ها نخواهیم بود. با نصب GPS روی کامیون‌ها و نصب RFID روی جعبه‌های بار می‌توان از وضعیت آن‌ها از راه دور مطلع بود. این سیستم به مدیران شانس بهینه‌سازی مسیرهای حرکت بار، زمان رسیدن به مشتری و … را می‌دهد.
2. مدیریت ناوگان
فناوری ردیابی نه تنها داده‌های موقعیت مکانی، بلکه اطلاعاتی درباره میزان مصرف سوخت، رفتار راننده و سلامت خودرو نیز ارائه می‌دهد. بنابراین مدیران می‌توانند برنامه‌ریزی دقیقی برای هدایت ناوگان خود برگزینند. تا منجر به کاهش هزینه‌های سوخت و نگهداری از ناوگان شود. به عبارت دیگر با استفاده از فناوری ردیابی در مدیریت ناوگان می‌توان موجب بهبود فرآیندها و عملیات ناوگان شده و شرایط ایمن‌تری برای راننده و مشتریان به وجود آورد.
3. مراقبت های بهداشتی
فناوری ردیابی در حال انقلابی در شیوه‌های مراقبت از بیمار و فرآیندهای بیمارستانی است. دستگاه‌های ردیابی پوشیدنی (نظیر دستبنده) علائم حیاتی بیمار را تحت نظر دارند. آن‌ها به طور مرتب وضعیت بیمار را چک کرده و اطلاعات را برای پرستاران، پزشکان و … ارسال می‌کنند. تا در صورت نیاز امکان انجام اقدامات فوری برای بهبود حال بیمار وجود داشته باشد.
4. ساخت و ساز
تجهیزات و ابزارآلات ساختمانی معمولا گران‌قیمت هستند. از این رو حفظ امنیت آن‌ها یکی از اقدامات مهم در بحث ساخت و ساز است. با استفاده از فناوری ردیابی به راحتی می‌توان از موقعیت لحظه‌ای این تجهیزات مطلع بوده و امنیت آن‌ها را تامین کرد. حتی می‌توان با فعال کردن سیستم جئوفنسینگ، خروج آن‌ها از محدوده کارگاه را سریعا شناسایی کرد.
علاوه بر این‌ها، فناوری ردیابی به مهندسان و کارفرمایان این امکان را می‌دهد تا بر سلامت و ایمنی کارگران نیز نظارت داشته باشند. تا اگر خطری آن‌ها را تهدید می‌کرد، فرصت انجام اقدامات ضروری را داشته باشند.
5. خرده فروشی
در عصر حاضر، خرده فروشان معمولا از چند کانال (به صورت حضوری و آنلاین) اقدام به عرضه محصولات خود می‌کنند. بنابراین مهم است که در هر لحظه از تعداد موجودی کالاها مطلع بوده و بتوانند خدمات‌رسانی سریع‌تری برای مشتریانشان داشته باشند. استفاده از برچسب‌های RFID در چنین شرایطی کمک زیادی به صاحبین کسب و کارها می‌کند. آن‌ها می‌توانند به راحتی موجودی انبار خود را به روزرسانی کرده و هرگز با مشکل کمبود موجودی در مقابل خرید مشتریان مواجه نشوند.
6. امنیت و نظارت
فناوری ردیابی در حوزه تامین امنیت و نظارت نیز نقش مهمی را ایفا می‌کند. امروزه سیستم‌هایی نظیر دوربین‌های مداربسته با قابلیت تشخیص و ردیابی، کاربرد زیادی در مکان‌های حساس نظیر فرودگاه‌ها دارند. همچنین پابندهای الکترونیکی که وضعیت زندانیان در زمان مرخصی و یا آزادی با قید و شرط را بررسی می‌کنند. تمام این سیستم‌ها با هدف افزایش امنیت در جامعه و بهبود شرایط ایمنی به کار گرفته می‌شوند.
7. امنیت شخصی و ردیابی خانواده
این روزها استفاده از ردیاب شخصی به منزله دستیابی به امنیت بیشتر برای افراد است. با این دستگاه‌ها می‌توان نسبت به موقعیت و شرایط لحظه‌ای اعضای خانواده و به خصوص کودکان و سالمندان آگاه بود. تا اگر در هر شرایطی نیاز به کمک داشتند، بتوان در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سراغشان رفت.
8. فناوری ردیابی حیوانات خانگی
نگهداری از حیوانات خانگی همیشه با دغدغه گم شدن آن‌ها همراه است. اما با استفاده از فناوری ردیابی می‌توان از این دغدغه رهایی یافت. ردیاب حیوانات خانگی این امکان را به شما می‌دهد تا همواره از موقعیت دوست چهارپای خود مطلع باشید. و اگر به هر دلیلی او از محدوده امن خانه خارج شد، شما سریعا باخبر شوید تا از دور شدن بیشتر او جلوگیری کنید.
9. حفاظت از حیات وحش
از ردیابی الگوهای مهاجرتی گرفته تا حفاظت از گونه‌های در معرض خطر، فناوری ردیابی نقشی حیاتی در حفاظت از حیات وحش ایفا می‌کند. قلاده‌های مجهز به GPS که به حیوانات متصل می‌شوند، داده‌های ارزشمندی در مورد استفاده از زیستگاه، مسیرهای مهاجرت و تهدیدات احتمالی آن‌ها ارائه می‌دهند. با بررسی این داده‌ها می‌توان برنامه‌ریزی بهتری برای محافظت از حیات وحش داشته و سلامت آن‌ها را تامین نمود.
فناوری ردیابی یک سیستم قدرتمند است که می‌تواند در طیف گسترده‌ای از صنایع به کار گرفته شود.
آینده فناوری ردیابی در ایران
تا اینجا با انواع فناوری ردیابی و کاربردهای آن در صنایع مختلف آشنا شدیم. حال می‌خواهیم ببینیم آینده این تکنولوژی چگونه رقم می‌خورد؟
بدیهی است با هر قدمی که رو به آینده برمی‌داریم، پیشرفت‌های بیشتری در تکنولوژی ردیابی نیز حاصل می‌شود. اما باید بدانیم که قدرت واقعی این فناوری در توانایی آن برای متحول کردن شیوه زندگی، کار و ارتباطات ما است. ما در رادار با تکیه بر تلاش مهندسان پر تلاش خود توانستیم به راه‌حلی بزرگ دست یابیم که برای اولین بار در ایران شاهد امکان ردیابی همه چیز در کنار هم باشیم. قطعا این فناوری در آینده‌ای نزدیک در اختیار مشتریان وفادار و عزیزمان قرار گرفته و راحتی، آسایش و امنیت بیشتری برای آن‌ها به همراه می‌آورد.
سخن پایانی
خب، این بود نگاهی گذرا به فناوری ردیابی، که رقص پیچیده‌ای از علم و نبوغ را نشان می‌دهد. در این مطلب با انواع سیستم‌های ردیابی، نحوه عملکرد آن‌ها و کاربردهایشان آشنا شدیم. دانستیم این تکنولوژی چه تاثیرات بزرگی در بهینه‌سازی فرآیندهای ناوگانی داشته و چطور امنیت بیشتری برای افراد، سازمان‌ها و … به همراه می‌آورد.