فراگیر شدن فناوری در زندگی مدرن، تحولات شگرفی را در زندگی روزمره و کسب‌وکارها ایجاد کرده است و هرروزه امکانات و ابزارهای جدیدی به این فناوری‌ها اضافه می‌شود. یکی از ابزارهای نسبتا جدید فناوری، رایانش ابری یا cloud computing است. این مطلب اطلاعاتی جامع و کاربردی را در مورد رایانش ابری در اختیار شما قرار می‌دهد.
به یاد دارید که درگذشته، برای تماشای فیلم‌های موردعلاقه‌تان، باید آن را خریداری کرده و در خانه نگه می‌داشتید؟ نگهداری این فیلم‌ها در خانه مشکلات زیادی مانند، اشغال کردن فضای خانه، خطر از بین رفتن فیلم و … را به همراه داشت. اما امروزه تنها با داشتن یک اینترنت پرسرعت، به دنیایی از فیلم‌ها دسترسی دارید و هیچ نگرانی خاصی بابت نگهداری از آنها را ندارید. پس می‌توانید با سرعت و کیفیتی بسیار بالا به راحتی فیلم محبوب خود را تماشا کنید.
درواقع، فیلم‌ها روی یک فضای ابری خارج از محیط خانه شما ذخیره‌شده‌اند و از هر نقطه از دنیا می‌توانید هر فیلمی را که بخواهید، تماشا کنید.
رایانش ابری نیز به همین شکل، اطلاعات پردازشی موردنیاز یک نرم‌افزار را بر روی فضای ابری و بیرون از سخت‌افزارهای شما ذخیره می‌کند و هر زمان که به این اطلاعات نیاز داشته باشید، در کمترین زمان ممکن آنها را در اختیار شما قرار می‌دهد.
درحقیقت، با استفاده از این فناوری، سخت‌افزارها، اطلاعات و پردازش‌های موردنیازتان را در محل دیگری نگهداری می‌کنید و محدودیت دسترسی به اطلاعات را از بین می‌برید.
در این صورت، هر زمان، هر جا و با هر دستگاهی که بخواهید، با بیشترین سرعت از اطلاعات خود استفاده خواهید کرد.
این داده‌ها در یک فضای ابری قدرتمند خارجی نگهداری می‌شود که با سرعت بسیار زیادی اطلاعات را پردازش می‌کند، آنها را به اشتراک می‌گذارد و امکان همکاری با افراد دیگر را افزایش می‌دهد.
درواقع، با استفاده از رایانش ابری، برای پردازش‌های سنگین، ذخیره‌سازی اطلاعات، اشتراک‌گذاری اطلاعات و انجام محاسبات پیچیده، دیگر به خرید سخت‌افزار و نرم‌افزارهای گران‌قیمت نیاز نخواهید داشت و تمام این کارها با استفاده از پردازش ابری و سخت‌افزارهای خارجی، به‌راحتی انجام می‌دهید.
تاریخچه Cloud computing یا رایانش ابری | رایانش ابری چگونه به وجود آمده است؟
تاریخچه رایانش ابری از سال ۱۹۵۰ آغاز شده است. در آن زمان، هزینه خرید و نگهداری یک رایانه بسیار سرسام‌آور بود. به همین دلیل از آن زمان، دفترهای رایانه‌ای به فکر اجاره سخت‌افزار و منابع به شرکت‌ها افتادند. در دهه ۱۹۷۰، سیستم‌هایی به وجود آمد که چند سیستم‌عامل را روی یک سخت‌افزار و نرم‌افزار واحد اجرا می‌کرد.
سیستم‌ها در یک شبکه داخلی از طریق سیم‌های فیزیکی و سخت‌افزارهای داخلی به یک دیگر وصل می‌شد و با بیرون هیچ گونه ارتباطی نداشت. این تجهیزات داخلی ذخیره‌سازی گران‌قیمت بود، فضای زیادی را اشغال می‌کرد، گرمای زیادی ایجاد می‌کرد و بسیار آسیب پذیر بود.
در دهه ۱۹۹۰، شرکت‌های ارتباط از راه دور با استفاده از اتصال نقطه به نقطه و پهنای باند بیشتر، توانستند رایانه‌های فراوانی را به یکدیگر متصل کنند. هزینه این نوع اتصال، نسبت به قبل بسیار ارزان‌تر بود.
اما در ادامه پیشرفت فناوری و با سنگین‌تر شدن نرم‌افزارها، این روش‌ها دیگر نیازهای منابع و نرم‌افزارها را پاسخگو نبود.
در اواخر دهه ۱۹۹۰، یک شرکت آمریکایی نرم‌افزارهای اصلی و مهم شرکت‌ها را از طریق شبکه اینترنتی به یک دیگر متصل کند. این آغاز صنعت رایانش ابری بود که در ادامه تحت تأثیر تغییرات بزرگی قرار گرفت.
در ابتدای قرن ۲۱ و همراه با پیشرفت روزافزون فناوری، شرکت آمازون تصمیم گرفت تا برای بهبود بهره‌وری داخلی شرکت، استفاده از فضای رایانش ابری را افزایش دهد. ۶ سال بعد، آمازون تمام برای تمام داده‌ها و پردازش‌های خود از رایانش ابری استفاده می‌کرد.
در سال ۲۰۰۷، گوگل و ای‌بی‌ام یک پروژه گسترش رایانش ابری را کلید زدند و صنعت رایانش ابری را به شکل امروزی گسترش دادند و سپس گوگل برنامه گوگل داکس را توسعه داد و در سال ۲۰۰۹، ماکروسافت برنامه ماکروسافت آزور را کلید زد.
نرخ رشد استفاده از رایانش ابری به‌صورت تصاعدی بالا آمد و امروزه بیش از ۸۱ درصد شرکت‌های بزرگ از رایانش ابری استفاده می‌کند.
مزیت‌های استفاده از رایانش ابری
استفاده از رایانش ابری مزیت‌های بسیاری را با خود به همراه دارد. در ادامه، مهم‌ترین این مزیت‌ها آمده است.
سرعت‌بالا
سخت‌افزارها و منبع داده شبکه‌های رایانش ابری بسیار قدرتمند و انعطاف‌پذیر هستند. درنتیجه، سرعت خروجی از سیستم‌های رایانش ابری بسیار پرسرعت‌تر از سرورهای داخلی است.
امنیت بالا
منابع داده پیشین در محل اصلی خود شرکت نگهداری می‌شد و تحت تأثیر خطرات آتش‌سوزی، سیل، زلزله و سرقت بود؛ اما سیستم‌های پردازش ابری کدگذاری شده هستند و ازنظر فیزیکی نیز در شرکت شما قرار ندارند.
گسستگی از مکان
رایانش ابری شبکه‌ای را در اختیار شما قرار می‌دهد که از هر جای دنیا قابل‌دسترسی است و دیگر نیازی به نزدیک بودن به سرورهای داخلی ندارید.
قابلیت شخصی‌سازی
با توجه به درخواست شما از شرکت ارائه‌دهنده خدمات رایانش ابری، می‌توانید حجم، پهنای باند و قدرت شبکه رایانش ابری خود را تغییر دهید.
هزینه وابسته به استفاده
هر شرکتی بسته به نیاز خود و نوع کاربرد رایانش ابری، هزینه‌ای را به شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت می‌کند.
به‌روزرسانی
شرکت‌های رایانش ابری، دائماً سرورهای خود را به‌روز می‌کنند و شما نیز می‌توانید از خدمات جدید آنها استفاده کنید و دیگر نیازی به به‌روزرسانی دستی نخواهید داشت.
کاهش مصرف برق
سرورهای سنتی مصرف برق بالایی داشت و برای خنک کردن سخت‌افزار آنها نیز از برق استفاده می‌شد؛ اما رایانش ابری نیازی به تأمین برق سرور و خنک‌کننده سرور و منبع داده ندارد.
وابسته نبودن به دستگاه
در شبکه‌های قدیمی، تنها می‌توانستید با استفاده از رایانه‌های داخلی شرکت، به سرور و منبع داده وصل شوید؛ اما امروزه با استفاده از رایانش ابری، با هر رایانه شخصی و یا تلفن همراهی می‌توانید به داده‌ها و محاسبات خود، دسترسی داشته باشید.
قابلیت اندازه‌گیری
در سیستم‌های رایانش ابری، زمان اوج مصرف و میزان مصرف تمام کاربران قابل‌اندازه‌گیری و کنترل است.
کاهش هزینه‌های نیروی انسانی
در گذشته، تمام شرکت‌ها افرادی را برای محافظت از سرورها و منابع داده‌ها استخدام می‌کردند؛ اما امروزه هیچ سخت‌افزار و داده قابل اهمیتی در شرکت‌ها وجود ندارد. درنتیجه این شرکت‌ها کمتر مورد سرقت قرار می‌گیرد.
بازیابی اطلاعات
در سیستم‌های سنتی، کارمندان همیشه در حال کپی کردن نسخه‌های داده‌ها بودند و همیشه هم بسیاری از داده‌ها از بین می‌رفت. در سیستم رایانش ابری به دلیل وجود نسخه‌های متعدد از یک داده و امکان بازیابی اطلاعات، داده‌ها به‌راحتی از بین نمی‌روند.
معایب رایانش ابری
هر فناوری نوینی به‌علاوه بسیاری از مزیت‌ها، تعدادی مشکل را نیز با خود به همراه می‌آورد. رایانش ابری نیز از این قاعده مستثنا نیست و مشکلاتی دارد.
خرابی سرویس رایانش ابری: به دلیل ترافیک بسیار بالای سرویس‌های رایانش ابری، برخی مواقع اختلالاتی در این سیستم‌ها به وجود می‌آید که شرکت‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
آنلاین بودن دائمی
برای دسترسی به داده‌ها و یا محاسبات رایانشی سیستم‌های رایانش ابری باید همیشه به اینترنت متصل باشید. به همین دلیل، با قطع برق و یا اختلال در اینترنت، به داده‌های خود دسترسی نخواهید داشت.
امنیت
با توجه به خارجی بودن سرورها و منابع داده، همیشه موضوع امنیت پایین برای داده‌های مهم و حساس مطرح بوده است. به‌علاوه، با توجه به دسترسی همگانی و آسان به خدمات رایانشی ابری، افراد سودجو و هکرها می‌توانند وارد سیستم رایانشی ابری شوند و از اطلاعات شما سو استفاده کنند.
وابستگی به ارائه‌دهنده خدمات: درصورتی‌که ارائه‌دهنده خدمات رایانش ابری، به هر دلیلی ارائه خدمت را متوقف کند، شما با مشکل مواجه می‌شوید و یا اگر بخواهید داده‌های رایانشی خود را به سیستم رایانش ابری دیگری انتقال دهید، با مشکل روبه‌رو خواهید شد.
کاهش کنترل شرکت بر داده‌ها
با توجه به خارجی بودن منبع داده، شرکت کنترلی بر روی سیستم ذخیره‌سازی ندارد.
استفاده از داده‌ها
تعدادی از شرکت‌ها، بر روی‌داده‌های رایانشی ابری شما یک پردازش ثانویه انجام می‌دهند تا در آینده از این اطلاعات به‌عنوان داده‌های کلان، برای تبلیغات استفاده کنند.
انواع سرویس رایانش ابری
سرویس‌های رایانش ابری به صورت کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- نرم‌افزار به عنوان یک سرویس SaaS (Software as a Service)
- زیرساخت شبکه به عنوان یک سرویس IaaS (Infrastructure as a Service)
- بستر به عنوان یک سرویس PaaS (Platform as a Service)
در ادامه به اختصار به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم.
SaaS یا نرم افزار به عنوان سرویس
در این مدل از رایانش ابری، برنامه و اپلیکیشن روی سرورهای کلاود قرار دارند و با اتصال اینترنت، روی دیوایس‌های مختلف قابل اجرا هستند. در این حالت نیازی نیست که کاربران این اپ‌ها را روی دیوایس خود داشته باشند. از نمونه‌های مطرح این سرویس می‌توان به جیمیل و سایر اپ‌های تحت وب و همچنین خدماتی مانند ERP و CRM اشاره کرد.
PaaS یا پلتفرم به عنوان سرویس
پلتفرم‌های این سرویس به این منظور طراحی شده‌اند که توسعه‌دهندگان بتوانند نرم افزار خود را روی آن نوشته و آزمایش کنند. در ادامه هم می‌توانند پس از موفقیت نرم افزار در تست‌ها و رسیدن به نسخه نهایی، آن را در همین پلتفرم به کاربر ارائه دهند. البته این سرویس تنها منحصر به اپ نیست و سایت‌‌ها نیز می‌توانند محصول این سرویس رایانش ابری باشند.
IaaS یا زیرساخت شبکه به عنوان سرویس
این نوع از سرویس‌های ابری به خدماتی اتلاق می‌شود که در آن یک شرکت برای مشتریان خود اقدام به تامین زیرساخت‌هایی مانند فضای ذخیره‌سازی، سرور و منابع پردازشی می‌کند.
گفتنی است که تامین این سرویس‌ها برای چنین دیتاسنترهایی تنها محدود به چند سرویس معمولی و پیش پا افتاده نیست. چنین سرویس‌هایی نیازمند خدمات بسیار گسترده برای حفظ امنیت و سلامت داده‌های کاربران است.
XaaS یا هر چیزی به عنون سرویس
این سرویس مجموعه‌ای از تمام سرویس‌های قبلی را در دل خود جای داده است. از جمله خدماتی که این سرویس به کاربران ارائه می‌دهد، می‌توان به دیتابیس به عنوان سرویس اشاره کرد.
امنیت رایانش ابری
امنیت سرویس‌های رایانش ابری یکی از مهم‌ترین چالش‌های این فناوری است. به دلیل ماهیت خاص این سرویس‌ها، کاربران عملا از محل نگهداری اطلاعات خود آگاه نیستند. دلیل این امر هم این است که ارائه‌دهندگان این خدمات، دیتابیس‌های خود را از لحاظ جغرافیایی پراکنده می‌کنند.
سالانه هزاران حمله سایبری به دیتابیس‌های ارائه‌دهندگان خدمات ابری انجام می‌شود که اکثرا ناموفق هستند. اما اگر یکی از آنها موفق از آب دربیاید هم حجم عظیمی از اطلاعات کاربران در معرض خطر قرار می‌گیرد.
مسئله بعدی، پیشرفت سریع هکرها در زمینه ایجاد این تهدیدات است. مشکل اصلی در تامین امنیت سامانه‌های ابری این است که روش‌های سنتی مانند فایروال و سیستم‌های تشخیص نفوذ عادی، جوابگوی تهدیدات جدید نیستند.
مسئله تنها تامین امنیت اطلاعات نیست؛ هکرها در مواردی توانسته‌اند تمام سامانه ابری را از کنترل ارائه‌دهنده خارج کنند.
برای رفع این مشکل،راهکارهایی وجود دارد که یکی از رایج‌ترین آنها، استفاده از ابر رمزنگاری‌شده است.
رایانش ابری سیار چیست؟
رایانش ابری سیار، Mobile Cloud Computing (MMC) یا رایانش ابری موبایل، نوعی از رایانش ابری است که از تلفیق رایانش سیار، رایانش ابری و شبکه‌های بی‌سیم به وجود آمده است. انگیزه اصلی به وجود آوردن چنین سامانه‌ای در ابتدای امر فراهم آوردن امکان اجرای اپلیکیشن‌های حجیم روی دیوایس‌های مختلف است.
اجرای این اپلیکیشن‌ها به صورت سنتی و بر روی خود دیوایس مستلزم استفاده از منابع زیادی است. با انتقال انجام این محاسبات به یک سامانه رایانش ابری، این وظیفه از دوش دیوایس برداشته می‌شود.
با این کار می‌توان برنامه‌ها، داده‌ها و اعمال پردازشی متعدد و سنگین را میان دیوایس‌های مختلف به اشتراک گذاشت.
از نمونه‌های رایانش ابری موبایل می‌توان به یادگیری موبایل، نرم‌افزارهای پایش سلامت، بازی‌های موبایل و شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد.
رایانش موبایل مزایای بسیاری هم دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به انعطاف‌پذیری بالا، پشتیبانی از پلتفرم‌های مختلف، کاهش هزینه برای توسعه‌دهندگان نرم افزار و یکپارچگی داده‌ها اشاره کرد.
بهترین سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری موجود
در حال حاضر سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری رایج‌ترین سرویس ابری به حساب می‌آیند. بسیاری از شرکت‌های پیشگام در زمینه فناوری در این بخش فعالیت می‌کنند و با هم به رقابت می‌پردازند. در این بخش به معرفی چند نمونه از این سرویس‌ها می‌پردازیم.
دراپ‌باکس
دراپ‌باکس از قدیمی‌ترین سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری است و طرفداران بسیاری دارد. با این حال، محدودیت بخش رایگان این سرویس به 2 گیگابایت احتمالا شما را برای انتخاب این سرویس با تردید روبرو کند.
خوشبختانه DropBox به شما این امکان را می‌دهد که با دعوت از دوستان خود برای استفاده از این سرویس و لینک کردن آن به شبکه‌های اجتماعی خود، این مقدار را تا 16 گیگابایت افزایش دهید.
گوگل درایو
سرویس درایو که به صورت پیش‌فرض روی دیوایس‌های اندرویدی وجود دارد، یکی از بهترین و محبوب‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات ذخیره‌سازی ابری است. هرچند این سرویس برای کاربران اندروید طراحی شده است، اما رایگان بودن و حجم زیادی که در اختیار کاربران قرار می‌دهد، باعث شده است کاربران سایر پلتفرم‌ها نیز به آن جذب شوند.
از لحاظ امنیتی، درایو از سیستم رمزگذاری 128 بیتی استفاده می‌کند و امنیت شما را تضمین می‌کند. با این حال، در صورتی که رخنه‌ای در این سامانه وجود داشته باشد، این تضمین دردی از شما دوا نخواهد کرد. البته این مسئله مختص گوگل درایو نیست و تمامی این سرویس‌ها در معرض تهدید قرار دارند. با این حال، مهندسان گوگل دائماً در تلاشند تا چنین اتفاقی پیش نیاید.
وان‌درایو
سامانه ذخیره‌سازی ابری مایکروسافت موسوم به OneDrive یکی دیگر از گزینه‌های محبوب و رایج میان طرفداران ذخیره‌سازی ابری است.
این سرویس به صورت پیش‌فرض روی ویندوز 10 در دسترس است و نیازی به دانلود نرم افزار جانبی ندارد. در نسخه رایگان وان‌درایو، هر کاربر به 5 گیگابایت فضا اختصاص می‌دهد. در صورتی که کاربر به فضای بیشتری نیاز داشته باشد، می‌تواند با پرداخت 2 دلار به صورت ماهانه این مقدار را به 50 گیگابایت برساند.
آی‌کلاود
اپل هم در زمینه ذخیره‌سازی ابری دست کمی از رقبا ندارد و با سرویس آی‌کلاود توانسته است کاربران بسیاری را به خود جذب کند.
این سامانه ذخیره‌سازی ابری قابلیت یکپارچه شدن با سایر بسترهای اکوسیستم اپل را دارا است و قیمت‌های بسیار خوبی هم برای حجم اضافه در نظر گرفته است. نسخه پایه این سرویس رایگان است و معادل 5 گیگابایت فضا را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. در صورت نیاز به افزایش این مقدار، می‌توان در ازای ماهیانه 99 سنت، آن را تا 50 و در ازای 3 دلار و 99 سنت آن را تا 200 گیگابایت افزایش داد.
آمازون درایو
آمازون در سال‌های اخیر پا را از یک فروشگاه اینترنتی بسیار فراتر گذاشته است و تبدیل به یکی از غول‌های فناوری شده است. این شرکت که حالا اندیشه رسیدن به فضا را هم در سر دارد، یکی از قطب‌های سرویس‌های ابری است. آمازون درایو از اندروید، iOS و ویندوز پشتیبانی کرده و برای هر یک اپلیکیشنی تدارک دیده است.
بهترین سرویس‌های رایانش ابری
همانند سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری، سرویس‌های رایانش ابری نیز ارائه‌دهندگان متفاوتی دارند. غول‌های فناوری در این دسته نیز رقابت شدیدی دارند و در این بخش به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم.
آمازون
آمازون از سال 2006 وارد دنیای وب‌سرویس‌ها شد و حالا یکی از بزرگ‌ترین بازیگران در این بازار به حساب می‌آید.
سرویس‌های آمازون به دلیل قیمت مناسبی که دارند، از محبوب‌ترین گزینه‌های موجود محسوب می‌شوند.
گوگل کلاود
گوگل کلاود هم مانند آمازون مجموعه‌ای از راهکارهای IaaS و PaaS را در اختیار شما قرار می‌دهد.
قیمت‌گذاری در گوگل هم متناسب با نیاز کاربران است و تنوع بالایی دارد. از لحاظ ابزاری نیز، گوگل مجموعه متنوعی از ابزارهای مورد نیاز مدیریت رایانش ابری را در اختیار شما قرار می‌دهد که بر محبوبیت این سرویس افزوده است. اما برگ برنده گوگل را شاید بتوان هوش مصنوعی پیچیده و کاربردی آن دانست که هر کاری را برای شما راحت‌تر می‌کند.
مایکروسافت آزور
سرویس رایانش ابری Microsoft Azure با این که به نسبت سایر رقبا خیلی دیرتر معرفی شد، اما توانست خیلی سریع خود را در بازار به عنوان یک وزنه قابل توجه معرفی کند.
این سرویس بسیار منعطف و مقرون به صرفه است و همچنین ابزارهای تجاری متنواعی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. به همین دلیل، گزینه‌ای جذاب در دنیای محاسبات ابری به حساب می‌آید
آیا مهاجرت به کلاود برای من مناسب است؟
نمی‌توان به این پرسش پاسخی قطعی داد. به صورت کلی، ترند شدن این مسئله خود نشان از این دارد که در این کار منافعی وجود دارد. هزینه پایین‌تر سرور و دیتابیس کلاود شاید مهم‌ترین مزیت این مهاجرت قلمداد شود. با این حال، این تنها دلیلی نیست که بسیاری از شرکت‌ها قصد دارند به کلاود مهاجرت کنند.
در صورتی که قصد مهاجرت به کلاود را دارید، باید چند مسئله را در نظر بگیرید.
پیش از هر چیز، لازم است بدانید که کاهش هزینه‌ها به معنای حذف شدن هزینه نیست. پس لازم است هزینه لازم برای این اقدام را تخمین بزنید. ثانیاً بسیاری از سرویس‌ها هستند که لازم است در این مهاجرت دستخوش تغییر شوند. رایج‌ترین بخش این تغییر، Re-host شدن سایت یا نرم افزار نهایی است.
جدا از این مسئله، مهم است که از چه ارائه‌دهنده‌ای این خدمات را دریافت کنید. سطح امنیت این سرویس‌ها با هم متفاوت است و خدمات دیگری نیز وجود دارد که در تعیین هزینه نهایی تاثیرگذارند.
با این حال، همگام بودن با فناوری‌های نوین اتفاق خوشایندی است.
انعطاف‌پذیری بالای سرویس‌های ابری هم مسئله‌ای نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت. پس اگر هنوز هم تردید دارید، بد نیست محاسبات لازمه را انجام دهید تا ببینید که این تغییر تا چه حد می‌تواند به نفع شما باشد.
سوالات متداول💡